Công cụ hữu hiệu trong đấu tranh, phòng, chống tham nhũng
Đó là những lời chia sẻ trong bài phát biểu chào mừng Hội thảo “Vai trò của các cơ quan kiểm toán tối cao (SAI) trong phòng chống tham nhũng, góp phần tăng cường tính minh bạch, liêm chính công và quản trị tốt” do KTNN tổ chức ngày 9.7 tại Hà Nội.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, sau 3 thập kỷ trưởng thành và phát triển, KTNN Việt Nam đã chứng tỏ vai trò và vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị của Nhà nước Việt Nam. Đây là công cụ hữu hiệu trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Đặc biệt, KTNN Việt Nam đã có những đóng góp cho cộng đồng các cơ quan kiểm toán tối cao của các quốc gia trên thế giới và hoạt động của Tổ chức quốc tế các cơ quan kiểm toán tối cao (INTOSAI).
Ông Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh tầm quan trọng khi KTNN đã phát huy được các giá trị truyền thống như: Đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm giải trình; phát hiện và ngăn ngừa tham nhũng; thúc đẩy nền tài chính, quản trị lành mạnh và nâng cao chất lượng hệ thống kiểm soát nội bộ; kiến nghị, cảnh báo nhằm ngăn ngừa, phát hiện tham nhũng, gian lận và hỗ trợ các cơ quan tư pháp trong điều tra, xét xử…
Năm 2024 đánh dấu hành trình 30 năm của KTNN Việt Nam. Trong đó, hội nhập và hợp tác quốc tế sâu rộng là điều tất yếu để nâng cao năng lực hoạt động chuyên môn như kiểm toán hoạt động, kiểm toán môi trường vì mục tiêu phát triển bền vững; ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán; hoàn thiện hệ thống chuẩn mực, quy trình kiểm toán…; tạo cơ hội để KTNN Việt Nam tham gia, đóng góp một cách tích cực, hiệu quả cho cộng đồng các cơ quan kiểm toán tối cao trong khu vực và trên thế giới.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải kỳ vọng, thông qua buổi hội thảo quốc tế này, với sự góp mặt của đông đảo của các cơ quan kiểm toán tối cao; chuyên gia, nhà khoa học đến từ các cơ quan kiểm toán tối cao, các tổ chức quốc tế và các chuyên gia, nhà khoa học trong nước - hội thảo sẽ thu được nhiều ý kiến đóng góp hữu ích cho KTNN Việt Nam.
Đặc biệt là các vấn đề liên quan đến vai trò của các SAI trong phòng, chống tham nhũng, góp phần tăng cường tính minh bạch, liêm chính công và quản trị tốt.
SAI - thúc đẩy sự minh bạch và trách nhiệm giải trình
Còn theo Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn, trong bối cảnh hiện nay, việc hợp tác quốc tế vì hòa bình, phát triển nói chung và trong chống tham nhũng nói riêng là một yêu cầu thiết thực. Do đó, từ năm 2009, Việt Nam đã tham gia Công ước của Liên hợp quốc về chống tham nhũng.
Ông Ngô Văn Tuấn cũng khẳng định về tầm quan trọng và vai trò của SAI - được cho là nhằm thúc đẩy sự minh bạch và trách nhiệm giải trình ở khu vực công vì một môi trường quản trị nhà nước tốt. Bởi vậy, nhiều ý kiến cho rằng, vai trò của SAI trong phòng, chống tham nhũng trước hết là vai trò gián tiếp, tập trung vào ngăn chặn, răn đe và phòng ngừa.
Tại một số quốc gia, SAI có vai trò chủ động trong chống tham nhũng, gồm cả phát hiện và công bố những lĩnh vực có rủi ro tham nhũng, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan khác trong chống tham nhũng và công khai kết luận, kiến nghị kiểm toán rộng rãi.
Bên cạnh đó, trong cộng đồng Tổ chức quốc tế Các cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI) nhận thức về vai trò của SAI trong phòng, chống tham nhũng lần đầu tiên được đề cập tại Đại hội INTOSAI lần thứ 16 tại Uruguay vào năm 1998. Qua đó, INTOSAI hy vọng, thông qua hành động tập thể, các SAI có thể đóng vai trò thúc đẩy văn hóa chống lãng phí và đề cao các giá trị như trung thực, trách nhiệm và sử dụng hợp lý tài sản công.
Còn tại Việt Nam, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh, địa vị pháp lý của KTNN Việt Nam đã được hiến định trong Hiến pháp năm 2013 nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Ngoài Hiến pháp, Luật KTNN, hoạt động của KTNN còn được ghi nhận ở hơn 35 Bộ luật, luật khác. Trong đó, vai trò của KTNN trong phòng, chống tham nhũng đã được quy định trong Luật Phòng, chống tham nhũng, Luật KTNN năm 2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNN năm 2019.
Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn, một số vấn đề trọng tâm hội thảo hướng đến gồm:
- Chức năng, nhiệm vụ của SAI trong chống tham nhũng; vị trí, sự phối hợp của SAI với các cơ quan khác trong thực thi nhiệm vụ chống tham nhũng.
- Những điều kiện, cơ sở pháp lý, nhân lực và phương tiện, kỹ thuật cần thiết để SAI thực hiện nhiệm vụ chống tham nhũng.
- Kinh nghiệm của SAI trong việc phát hiện gian lận và tham nhũng; chuyển thông tin, hồ sơ vụ việc tham nhũng cho các cơ quan chức năng điều tra, xử lý.
- Kiểm toán điều tra và các phương pháp, kỹ thuật kiểm toán phát hiện gian lận và tham nhũng.
Tiếp đó, Hội thảo quốc tế bước vào phần trình bày tham luận của 4 cơ quan gồm: KTNN Nam Phi, Cơ quan Phòng, chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc (UNODC), Ủy ban Kiểm toán Indonesia và KTNN Việt Nam.
