Chuyện ngày xửa ngày xưa
Sự ngột ngạt vì hơi của biển người trên xe buýt được bồi thêm bởi mùi phân gia súc toả ra từ những bu, những lồng của các bà đi buôn. Chật thế, nhưng cuối xe vẫn có 1 khoảng dành cho đội 3 cây. Ngày ấy, ối người bị đội 3 cây với trò đoán 1 cây đen, 2 cây đỏ “chăn” cho bằng hết tiền trong túi. Không ít sinh viên vừa lĩnh xong học bổng cũng bị cuốn vào trò này, để rồi xuống xe với tay trắng, dù có thâm niên đi buýt.
Chuyến đi buýt đầu tiên, đến bến ngay cổng trường, bước xuống, tôi lảo đảo, nhìn cô bạn thân thành 2-3 người. Tôi sợ buýt từ đó, dù thời ấy, đường Nguyễn Trãi đã có 1 làn dành riêng cho xe buýt. Dọc đường Nguyễn Trãi vào Hà Đông có nhiều trường: Đại học Tổng hợp, Đại học Ngoại ngữ, Đại học Kiến trúc...
Giờ cao điểm của sinh viên trên buýt không khác giờ cao điểm của người đi làm. Xe đông nên chả mấy mà sinh viên các trường quen nhau và cũng có nhiều chuyện chỉ sinh viên mới có thể làm. Có chuyện cười ra nước mắt. 2 anh chị sinh viên đứng sát nhau trên xe (vì xe quá đông), 1 người bạn chung nghịch, lấy kim băng cài áo 2 người vào với nhau. Đến bến của trường chị sinh viên trước, chị vội lao xuống cho kịp thời gian xe mở cửa, thì nghe 1 tiếng roạt... Cả xe, giờ ấy đa phần là sinh viên, cười nghiêng ngả, chỉ khổ anh ở lại mặt đỏ tía tai, còn chị đã xuống đường thì dở khóc dở cười với tay áo bị rách.
Còn với nhóm chúng tôi, 5 đứa chơi với nhau, chỉ có 1 ở phố cổ đã kể ở trên đi buýt. Có chiều được nghỉ 3 tiết cuối, trời mùa đông lạnh ngắt, cả nhóm bàn nhau, cô bạn phố cổ đi buýt về nhà chuẩn bị bát đũa, 4 đứa còn lại đi xe đạp, mua quẩy nóng về liên hoan. 4 đứa thong thả đạp xe lên góc phố Phan Bội Châu mua quẩy nóng. Loại quẩy chỉ bé bằng 2 ngón tay út, không to gần bằng cổ tay như loại quẩy phổ biến lúc bấy giờ, được kèm theo túi nước chấm chua chua, ngọt ngọt, cay cay kèm vài lát đu đủ muối làm ấm buổi chiều âm u. 4 đứa đang lúi húi bên chảo mỡ nóng chờ quẩy thì thấy cô bạn thân trên buýt vẫy lấy vẫy để. Hoá ra, buýt đi còn chậm hơn cả...xe đạp.
Chọn buýt, bỏ xe riêng
Cơ duyên để tôi trở lại và gắn bó với buýt là bị gãy tay vào cuối 2016. Làm vé buýt tháng cho tôi, bạn tôi bảo: Giờ cậu có thể chu du quanh thành phố với vé buýt tháng. Bạn còn cẩn thận dán cho tôi tem liên tuyến tháng đầu tiên, giá 200.000 đồng, vì khi ấy chỉ có thể dán tem từng tháng một chứ không phải có thể dán tem 1 tháng, 2 tháng hoặc 3 tháng theo nhu cầu như hiện nay.
Đi xe buýt trở lại, tôi ôm mộng như những ngày đi buýt ở Châu Âu khi sang đấy học: Sạch sẽ, (hầu như) không bị móc túi, đúng giờ. Thực tế tôi không bị vỡ mộng là mấy. Có lần, 1 chị khách bóc kẹo rồi thả giấy gói kẹo xuống sàn xe. Nhân viên bán vé xe buýt nhắc chị khách không bỏ rác ra sàn. Chị khách cười không nói gì, quay đi. Nhân viên xe đến tận ghế của chị nhẹ nhàng nhưng kiên quyết nhắc khách nhặt giấy gói kẹo lên. Trước ánh mắt đổ dồn của khách đi xe, chị kia đã nhặt lên.
Cũng trộm vía, từ ngày trở lại với buýt, tôi chưa phải chứng kiến vụ móc túi nào trên những tuyến tôi đi, dù vào giờ cao điểm hay thấp điểm. Xe lúc đông, lúc vắng, lúc chen chân, lúc chỗ ngồi thoải mái, song giờ rất nhiều người có ý thức nhường chỗ cho người cao tuổi, phụ nữ, trẻ em... Tuy nhiên, tôi cũng chứng kiến không ít lần trên xe đa phần là thanh niên ngồi ghế, mặt quay ra cửa sổ, còn chị em phụ nữ thì đứng bám tay vào thành ghế. Có những lần toàn chị em đứng dậy nhường ghế cho người cao tuổi, còn lại anh em ngồi ghế nhắm mắt... ngủ.
Không phải tất cả đều thế nhưng gặp tình huống này, các chị em trên xe ngấm ngầm bảo nhau: Chỉ phụ nữ mới mang lại niềm vui cho nhau... Cũng có những lúc trời mưa, bến xe trũng nước, có lái xe luôn đỗ sát để khách lên xuống được thuận tiện. Có những lái xe không để ý, đỗ cách xa vỉa hè hoặc đỗ ngay trên vũng nước khiến khách bước lên phải lội qua nước, khách trên xe bước xuống thì nghe “choét” một tiếng, rồi thì giầy, tất ướt hết...
Đi buýt giờ thuận tiện như vậy nên dù đã nhịn ăn, nhịn mặc, tiết kiệm được khoản tiền có thể mua ôtô cá nhân loại bình dân nhưng tôi quyết định tiếp tục sử dụng xe buýt. Đơn giản vì mỗi ngày, tôi không phải căng thẳng lái xe trên những con đường xe cộ đan vào nhau, nhất là vào khung giờ cao điểm; không phải căng bụng nhịn. Chỉ có điều, sẽ có những lúc bạn bất lực nhìn xe mình cần đổi vào bến đỗ trước xe mình đang đi có vài chục giây mà không làm sao xuống được xe - có nghĩa sẽ phải chờ 15 phút cho chuyến tiếp theo. Có những lúc muộn họp, muộn giờ làm vì xe buýt đến chậm, xe buýt bỏ bến bởi tắc đường. Nhiều lần thời gian đứng chờ xe còn lâu hơn thời gian đi trên xe.... Nhưng cũng có giải pháp, là cố gắng đi sớm và dứt khoát phải dùng phần mềm theo dõi xe buýt để có thể chủ động đi lại.
Nhiều người hỏi tôi vẫn chọn buýt thì số tiền đã tiết kiệm được dành mua xe ôtô để làm gì? Tôi trả lời: Để đi du lịch.
