Ông Nguyễn Văn Lam (tên nhân vật đã thay đổi, sinh năm 1969, quê huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa) trước đây làm công nhân duy tu, làm mới đường sắt cho một doanh nghiệp ở TPHCM từ năm 1997. Đến năm 2014, cảm thấy sức khỏe suy yếu, không thể tiếp tục làm công việc nên ông xin doanh nghiệp cho làm nhân viên bảo vệ, thủ kho trông coi vật tư tại công trình.
Tuy nhiên, sau gần 5 năm làm công việc bảo vệ, thủ kho, cảm thấy sức khỏe ngày càng giảm sút, ông làm đơn xin nghỉ việc để về quê nhà chữa bệnh và nghỉ ngơi. Do chưa đủ tuổi nghỉ hưu, dù dư thời gian đóng bảo hiểm xã hội (22 năm) nên ông quyết định bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội để sau này đủ tuổi đi làm thủ tục hưởng chế độ hưu trí.
Tháng 11.2023, ông Lam có đơn đề nghị xin được giám định y khoa để xác định tỉ lệ suy giảm khả năng lao động để làm thủ tục nghỉ hưu trước tuổi. Với kết quả giám định y khoa về tình trạng bệnh tật nghiêm trọng, ông được Hội đồng Giám định y khoa kết luận bị suy giảm khả năng lao động 81%, đủ điều kiện để nghỉ hưu trước tuổi theo quy định.
Tháng 12.2023, cầm sổ hưu trong tay, ông Lam hụt hẫng vì mức lương hưu chỉ vỏn vẹn 2.342.929 đồng, sau khi đã trừ đi các tỉ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi cho thời gian là 22 năm đóng bảo hiểm xã hội. Sau khi bị trừ tỉ lệ phần trăm, tỉ lệ hưởng lương hưu của ông chỉ còn vỏn vẹn có 36%...
Ông Lam và người thân tự an ủi trước mắt có lương hưu hàng tháng, dù ít nhưng vẫn giúp trang trải cuộc sống. Về lâu dài, ông Lam rất mong chờ những chính sách hỗ trợ cũng như tăng lương hưu từ Chính phủ, Nhà nước, để những người nghỉ hưởng chế độ hưu trí do suy giảm khả năng lao động 81% như ông có được mức lương hưu đủ sống.
Mong ước được có mức lương hưu đủ sống sau khi về hưu, nhất là đối với những người về hưu do cơ thể bị tổn thương, do bị suy giảm khả năng lao động, nhất là những trường hợp bị nặng như ông Lam là hoàn toàn chính đáng.
Thiết nghĩ, đã đến lúc cần phải thay đổi cách tính lương hưu đối với công nhân lao động đóng bảo hiểm xã hội tại các doanh nghiệp như hiện nay. Nên chăng, mức tiền lương hưu bình quân trước khi nghỉ hưu đối với người lao động trong khu vực Nhà nước hay ngoài khu vực Nhà nước nên được tính bằng mức tiền lương bình quân 5 năm cuối trước khi về hưu để đảm bảo công bằng và tiền lương hưu sau khi tính toán không bị quá thấp.
Ngoài ra, có thể tiến tới tiến tới mức tiền lương bình quân là 4 năm cuối, thậm chí là 3 năm cuối. Có thể để dành các khoản sinh lời từ quỹ bảo hiểm xã hội để tăng lương hưu cho những đối tượng có tiền lương hưu còn quá thấp như hiện nay.
Đối với công nhân lao động bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên là mức tổn thương rất nặng. Do đó những trường hợp này nên tính toán và quy định bằng những điều luật cụ thể, có thể không trừ tỉ lệ phần trăm khi về hưu trước tuổi hoặc tỉ lệ bị trừ không quá 0,5% khi về hưu trước tuổi.
