Rối loạn thần kinh thực vật hậu COVID-19
Sau khi âm tính với SARS-CoV-2, chị Hoàng Thị Lan (Đông Sơn, Thanh Hóa) thường xuyên cảm thấy nhịp tim của mình nhanh bất thường, lúc nào cũng thấy hồi hộp, thậm chí khó thở, hụt hơi và phải rướn người để hít thở sâu mới cảm thấy dễ thở hơn. Về đêm, chị Lan còn cảm thấy nóng và rát ở vùng ngực, thậm chí là đau nhói ngực.
"Nhiều lúc tôi cảm giác như tim sắp nhảy ra khỏi lồng ngực, tình trạng này xảy ra liên tục khiến tôi cảm thấy mệt mỏi và khó chịu. Đặc biệt, tại nơi đông người, còn bị khó thở và nhói ngực" - chị Lan nói.
Bên cạnh đó, chồng của chị Lan khỏi bệnh đã gần một tháng nhưng vẫn mang cảm giác uể oải, làm việc nặng sẽ bị run chân tay. Nhiều lúc, hai bàn tay và hai bàn chân bị lạnh, vã mồ hôi và tê dại lan lên cả vùng ngực.
Trao đổi với Lao Động, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng - Trung tâm oxy cao áp Việt - Nga, Trung tâm Nhiệt đới Việt Nga, Bộ Quốc phòng - cho biết, người gặp các triệu chứng trên có thể là do rối loạn thần kinh thực vật.
Theo đó, cơ thể có hai hệ thần kinh là chủ động (động vật) và thụ động (thực vật). Trong khi hệ thần kinh động vật quyết định các hoạt động có ý thức, còn hệ thần kinh thực vật liên quan sự co bóp của tim, phổi, tuyến mồ hôi,... ngay cả khi cơ thể đang ngủ, say hay bất tỉnh.
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng phân tích, rối loạn thần kinh thực vật (autonomic nervous system disorders) ảnh hưởng đến chức năng tự động cơ thể bao gồm nhịp tim, huyết áp, mồ hôi và tiêu hóa,... Đây là bệnh ngày càng phổ biến, tuy bệnh không ảnh hưởng đến tính mạng nhưng tác động rất lớn tới sinh hoạt. Đặc biệt, triệu chứng của rối loạn thần kinh thực vật xuất hiện ngay trong quá trình người bệnh đang điều trị COVID-19. Tình trạng này có thể kéo dài và diễn tiến phức tạp trong vài tuần, thậm chí cả tháng sau khi F0 âm tính.
Cách để vượt qua
Theo bác sĩ Hoàng, rối loạn thần kinh thực vật có nhiều nhóm triệu chứng.
Nhóm 1, bệnh nhân có cảm giác bồn chồn, lo lắng, dễ xúc động và khó ngủ. Tình trạng này thường thấy khi mắc COVID-19 và một số tình huống "dễ xúc động không đáng có" sau khi âm tính.
Nhóm 2, người khỏi COVID-19 cũng dễ gặp các triệu chứng do thiếu máu lên não như nặng đầu, váng đầu, đi lại bồng bềnh, không tự tin, đặc biệt là giảm trí nhớ, khả năng tập trung kém.
Nhóm 3, người bệnh dễ mệt mỏi, mất sức, chân tay yếu khi làm việc, vận động. Nhiều trường hợp có cảm giác bủn rủn chân tay và hết sau một thời gian ngắn.
Nhóm 4, chân, tay lạnh nhưng đổ mồ hôi trộm. Nhiều trường hợp đêm ngủ ướt hết phần lưng và ngực.
Bên cạnh đó, một số người cũng có triệu chứng hồi hộp từng cơn, đánh trống ngực, thổn thức, kèm theo đó là tình trạng nghẹn, khó thở. Bác sĩ Hoàng cho rằng đây là các vấn đề liên quan rối loạn co bóp của tim và phế quản.
Theo bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, rối loạn thần kinh thực vật ở người bệnh sau COVID bắt nguồn từ cả nguyên nhân về tâm lý và nguyên nhân thực thể. Về tâm lý, người bệnh thường lo lắng, căng thẳng, stress, ăn ngủ kém,... dẫn đến dễ bị rối loạn thần kinh thực vật.
Về thực thể, có thể tình trạng vi huyết khối do COVID-19 dẫn đến thiếu máu gây viêm và rối loạn chuyển hóa tại chỗ, cũng như những giả thuyết về phản ứng tự miễn dịch của cơ thể đối với hệ thần kinh là những lý do khiến tình trạng rối loạn thần kinh thực vật nặng nề hơn.
Dành lời khuyên cho những người có triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật hậu COVID-19, bác sĩ Hoàng cho biết, người bệnh nên cố gắng vận động nhẹ nhàng, thường xuyên và vừa sức. Đồng thời, điều chỉnh chế độ ăn uống, ăn nhiều hoa quả, cá, thực phẩm giàu chất chống oxy hóa,... Bổ sung vitamin, omega 3, kẽm, vitamin D, khoáng chất hoặc một số sản phẩm giúp giảm căng thẳng như an thần với thành phần thảo dược, tăng cường tuần hoàn não.
Một phương pháp cũng có thể ứng dụng để điều trị tình trạng này là thở oxy cao áp. Theo đó, bệnh nhân được đưa vào một buồng oxy tinh khiết với áp suất cao hơn khoảng 1,5-2 lần thông thường, giúp oxy được phân phối tới các mô, cơ quan tốt hơn.
Ngoài ra, liệu pháp tâm lý cũng là cách điều trị rối loạn thần kinh thực vật. Người bệnh nên vẽ tranh, nghe nhạc, làm vườn, nấu ăn,... để mang lại cảm giác dễ chịu. Bác sĩ Hoàng nhận định, nếu điều trị tốt, các triệu chứng của rối loạn hệ thần kinh thực vật sẽ ổn sau khoảng 3-4 tuần.
