Gánh xí mà (chí mà phù – chè mè đen) của vợ chồng cô Thị nằm trên đường Nguyễn Trường Tộ. Chỉ vài năm trước, hình ảnh cụ ông Ngô Thiếu mỗi sáng cần mẫn bên gánh xí mà nóng hổi đã đi sâu trong ký ức những người dân nơi đây.
Hơn 100 tuổi, khi mà sức khỏe không còn được tốt, cụ mới chịu nghỉ ngơi và truyền lại gánh hàng cùng “bí quyết gia truyền” nấu xí mà cho vợ chồng con gái.
Gánh chè không chỉ thơm ngon có tiếng mà chính người bán cũng toát lên vẻ hồn hậu của người dân phố cổ. Một tay cô thoăn thoắt múc chè, rồi lại nhiệt tình ngoái lại chỉ dẫn cho chúng tôi những ngóc ngách nào có món ăn ngon ở Hội An.
Để nấu được một gánh xí mà thơm ngon vào mỗi sáng, vợ chồng cô phải thức dậy rất sớm để chuẩn bị. Những nguyên liệu làm nên nồi xí mà được cô Thị tiết lộ là mè đen, sắn dây, bột khoai lang, nước cốt rau má và đường. Mè đen được ngâm và đem xay nhuyễn, sau đó nấu cùng những nguyên liệu khác để làm nên vị bùi bùi, beo béo và ngọt thanh.
Gánh xí mà hơn 70 năm tuổi này đã trở thành hương vị tuổi thơ của biết bao nhiêu thế hệ người Hội An. Nhiều người tuổi đã qua “thất thập” nhưng vẫn đều đặn ghé qua gánh xí mà của cô Thị mỗi sáng. Có cụ già đã hơn 80 vẫn ngày ngày ghé lại đây ăn một chén xí mà rồi mới rảo bước đến chợ.
Chú Tần - 60 tuổi, phường Minh An - là khách hàng ruột của xí mà cô Thị, chú tới nơi đây mỗi ngày vì yêu thích “hương vị truyền thống”. Thú vui của những khách hàng “ruột” là ngồi bên nồi chè nghi ngút khói, ngắm nhìn dòng người qua lại, vừa ăn chè vừa rôm rả những câu chuyện về Hội An, về khách du lịch. Nếp văn hóa của người phố cổ cũng chỉ tao nhã, giản đơn như vậy…
Mỗi sớm mai thức dậy thưởng thức một chén chè xí mà dưới tán cây bàng xanh mát, nhìn hoa bàng rơi thành từng đóm trắng muốt bên chân và tán gẫu về những câu chuyện du lịch phố cổ là trải nghiệm thú vị tại Hội An…
Dẫu Hội An bao nhiêu năm nay có “thay da đổi thịt” thế nào thì mùi vị của gánh xí mà từ ngày còn trên vai của cụ ông Ngô Thiếu rong ruổi trên khắp ngỏ hẻm vẫn còn nguyên trong kí ức của biết bao người con phố Hội.
