Tháng ba, đi “săn” mật ong ruồi

Anh Hải (quê ở xã Cẩm Đàn, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang) có sở trường nuôi ong và lấy mật ong rừng do cha ông truyền lại, trong đó có ong ruồi. Anh Hải bộc bạch: “Ong ruồi là loài ong làm mật trong môi trường hoang dã tự nhiên, số lượng không nhiều, con người chưa thuần chủng nuôi được loại ong này nên mật rất quý. Loại ong này nhỏ như con ruồi, có màu đen hoặc bụng đỏ nên dân gian hay gọi là ong ruồi”.

Dẫn tôi ra bìa rừng nguyên sinh Tây Yên Tử, anh Mai Văn Hải dạy cho tôi những kinh nghiệm trong việc “lùng” tổ ong ruồi. Anh Hải chia sẻ: “Để tìm ra một tổ ong ruồi là rất khó vì tổ ong khá bé. Khi thấy một con ong ruồi bay qua ta nên để ý, nếu thấy con ong bay nhanh chứng tỏ nó vừa mới rời tổ đang đi lấy nước hoặc tìm phấn hoa về làm mật. Nhưng nếu thấy một “chú” ong ruồi bay khá chậm chạp thì nó đã đi lấy nước, lấy phấn hoa đang trên đường về tổ. Loài ong ruồi đi lấy nước hoặc tìm phấn hoa chỉ cách tổ của chúng trong vòng bán kính chưa đầy 2km, nên khi thấy một con ong đi lấy phấn hoặc nước bay về hướng nào thì mình chỉ việc lần theo hướng đó mà tìm”. Tuy nhiên, việc tìm ra tổ ong ruồi giữa một vùng núi rừng bao la là điều hết sức khó khăn, đòi hỏi phải có sự kiên trì trong việc theo dõi. Tổ ong ruồi không làm trên những cành cây cổ thụ cao chót vót như ong khoái, ong mật vàng mà nó thường làm tổ trên các bụi cây rậm rạp ven rừng.

Theo kinh nghiệm của dân lấy mật ong, tháng ba dương lịch là tháng ong cho mật ngon nhất, bởi tháng ba tiết trời đã vào mùa xuân, muôn hoa đua nở, cho nhiều phấn để làm mật. Tháng ba, lúc này chưa có mưa rào, lượng nước còn ít, phấn hoa không bị pha tạp với nước mưa nên chất lượng mật được cho là tốt nhất.

Khi phát hiện ra tổ ong ruồi, nếu tổ ong đó đã trưởng thành, cho ra mật thì người thợ “săn” ong sẽ lấy cả tổ đem về thu hoạch, nếu tổ còn nhỏ quá, chưa có mật, dân “săn” ong sẽ đánh dấu gốc cây, khu rừng, đợi một thời gian sẽ quay lại. Do ong ruồi không biết đốt nên khi gặp tổ ong ruồi người thợ “săn” ong chỉ việc xua cho ong bay đi, rồi dùng dao chặt cả cành cây mang tổ về. Tổ ong ruồi không to lớn như tổ các loại ong khác, đa số chỉ nhỉnh hơn độ một gang tay người lớn, cho khoảng 200ml mật.

 

Do hiếm có, ít gặp, nên mỗi tổ như vậy nếu mua ngay tại bìa rừng do dân “săn” ong mang về giá đã lên đến 200.000 - 300.000 đồng/tổ.

Hiện nay, do tổ ong ruồi được xếp vào hàng hiếm, độc nên giá mật ong ruồi đắt hơn nhiều so với các loài ong khác. Để được 1 lít mật ong ruồi phải lấy từ 5 - 6 tổ ong mới đủ, vì vậy giá mật ong ruồi lên đến 2 triệu đồng/lít mà vẫn không có để bán. Mật ong ruồi hòa cùng nước nóng được dùng làm thuốc trị ho, bệnh về lưỡi cho trẻ nhỏ. Mật ong giúp cơ thể tăng sức đề kháng, da dẻ hồng hào, giúp phục hồi sức khỏe cho người mới ốm dậy, an thần dễ ngủ… Tuy nhiên, việc sở hữu được một vài tổ ong ruồi là điều không phải đơn giản, không theo kiểu “có tiền mua tiên cũng được”, mà phải có sự quen biết đặt hàng từ trước đối với các tay “săn” ong chuyên nghiệp.

Mua mật ong ruồi phải mua cả tổ đang gắn liền với cành cây thì mới đảm bảo, nếu mua chai theo lít rất có thể sẽ mua phải mật ong thường hoặc mật ong ruồi đã bị pha lẫn. Để tránh mua phải tổ ong mật vàng được người nuôi ong cho làm tổ vào cành cây rồi mang ra bịp, người mua phải quan sát, nếu là ong ruồi, tổ sẽ có màu xanh nhạt và được làm trên cành cây vẫn xanh tươi.