Yêu cầu rà soát quy trình đấu giá
Mới đây nhất, Cục Bổ trợ tư pháp, Bộ Tư Pháp, vừa có văn bản gửi Sở Tư pháp TPHCM đề nghị báo cáo toàn bộ quá trình đấu giá quyền sử dụng đất lô đất 3-12 thuộc Khu đô thị Thủ Thiêm do Trung tâm Dịch vụ đấu giá tài sản TPHCM thực hiện. Về phía UBND TPHCM cũng đã khẳng định, việc đấu giá các lô đất được TPHCM tiến hành chặt chẽ, đúng chủ trương, quy định của pháp luật. Quá trình tổ chức đấu giá cũng tiến hành chặt chẽ theo đúng quy định và diễn ra công khai, minh bạch. Đồng thời, TPHCM cũng kiên quyết chống “thổi giá”, chống đầu cơ đất đai.
Tuy nhiên, theo quan điểm của nhiều chuyên gia thì hành lang pháp lý đối với đấu giá tài sản ở nước ta vẫn còn nhiều hạn chế.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM cho rằng Luật Đấu giá 2016 quy định “phải nộp tiền đặt trước” với mức “tối đa là 20% giá khởi điểm của tài sản đấu giá” nhưng lại không quy định nhà đầu tư phải nộp thêm “tiền đặt trước”, hoặc phải có văn bản cam kết nộp bổ sung “tiền đặt trước”, hoặc phải có văn bản bảo lãnh thanh toán của tổ chức tín dụng trong trường hợp nhà đầu tư “trả giá” tài sản đấu giá cao hơn rất nhiều lần so với “giá khởi điểm của tài sản đấu giá”, nhất là đối với cuộc đấu giá tài sản có giá trị rất lớn như trường hợp đấu giá 4 lô đất tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm trên đây, để chứng minh năng lực tài chính của nhà đầu tư, để đảm bảo nghĩa vụ thanh toán giá trị tài sản trúng đấu giá của nhà đầu tư. Nên trong thực tế, đã có một số nhà đầu tư trúng đấu giá quyền sử dụng đất và đã nộp “tiền đặt trước” có giá trị thấp, nhưng sau đó đã “xù” không thanh toán tiền trúng đấu giá; hoặc có trường hợp nhà đầu tư “dây dưa” kéo dài việc thanh toán.
Chính vì vậy, Hiệp hội đề nghị xem xét sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 39 Luật Đấu giá tài sản 2016 về việc nhà đầu tư phải nộp “tiền đặt trước” để được tham gia đấu giá quyền sử dụng đất, theo hướng quy định nhà đầu tư chỉ được “trả giá” lô đất đấu giá “khi có đủ tiền trên tài khoản”, hoặc “khi có tổng tài sản cao hơn giá trị trả giá”, hoặc “khi có bảo lãnh thanh toán của ngân hàng” (tương tự như quy định tại điểm a khoản 1 Điều 7 Thông tư 120/2020/TT-BTC ngày 31/12/2020 của Bộ Tài chính về “giao dịch chứng khoán”)…
Hành lang pháp lý còn nhiều hạn chế
Ngoài ra, theo quan điểm của ông Lê Hoàng Châu, Luật Đấu giá 2016 cũng chưa quy định cụ thể về điều kiện “có năng lực tài chính”, hoặc điều kiện “không vi phạm quy định của pháp luật về đất đai” của nhà đầu tư để tham gia đấu giá quyền sử dụng đất. Do thiếu các quy định pháp luật về điều kiện tham gia đấu giá quyền sử dụng đất, nên “Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản” thuộc Sở Tư pháp TP.Hồ Chí Minh đã ban hành “Quy chế cuộc đấu giá tài sản” yêu cầu nhà đầu tư “phải thực hiện cam kết bằng văn bản”, trong đó có “cam kết không vi phạm quy định của pháp luật về đất đai đối với trường hợp đang sử dụng đất do Nhà nước giao đất để thực hiện dự án đầu tư khác” và các cam kết để chứng minh năng lực tài chính. Nhưng, việc “Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản” yêu cầu nhà đầu tư có văn bản cam kết để chứng minh năng lực tài chính của nhà đầu tư có tính hình thức và lỏng lẻo.
“Cần khẩn trương rà soát, kiểm tra hoạt động tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất đối với những trường hợp có biểu hiện bất thường, xử lý theo thẩm quyền những trường hợp vi phạm các quy định pháp luật về đấu giá quyền sử dụng đất, kịp thời phát hiện các bất cập trong quy định pháp luật để tham mưu, đề xuất cấp thẩm quyền sửa đổi, điều chỉnh, bổ sung, không để xảy ra trục lợi, đồng thời xử lý nghiêm hành vi lợi dụng đấu giá gây nhiễu loạn thị trường, để công tác quản lý đất đai, bất động sản, nhà ở trong thời gian tới hiệu quả, phù hợp với thực tiễn và quy định của pháp luật”, ông Châu kiến nghị.
