Thành công cùng Park Hang-seo...
Sau khi đến Việt Nam năm 2017, huấn luyện viên Park Hang-seo đã tìm được triết lí phù hợp cho đội tuyển quốc gia cũng như đội U23 là phòng ngự, phản công. Qua 5 năm với Park Hang-seo được đánh giá là huấn luyện viên thành công nhất trong lịch sử bóng đá Việt Nam, nền tảng là sơ đồ chiến thuật 3 trung vệ.
Huấn luyện viên người Hàn Quốc hiểu rằng, với sơ đồ đó, hàng thủ trở thành điểm tựa, là nơi đảm bảo an toàn cho các đồng đội phía trên biến tấu các phương án tấn công hoặc phản công. Nếu gặp các đối thủ mạnh và thể hình tốt, 3 trung vệ cũng là cách để Quế Ngọc Hải và các đồng đội giữ khoảng cách, hỗ trợ nhau khá hiệu quả.
Điều đó được minh chứng qua việc gặp những đối thủ có trình độ và thể hình vượt trội tại giai đoạn 3 vòng loại World Cup 2022 như UAE, Saudi Arabia, Oman, Nhật Bản, Trung Quốc, Australia nhưng thất bại không quá cách biệt (ngoại trừ trận thua 0-4 trên sân Australia vào đầu năm 2022).
Phải thừa nhận rằng, trong những năm gần đây, bóng đá Việt Nam đang có dàn hậu vệ chất lượng, đặc biệt là vị trí trung vệ. Cũng vì thế mà trong các đợt tập trung đội tuyển, luôn có đến 10 nhân tố ở hàng thủ.
Ngay cả khi những trụ cột như Ngọc Hải, Bùi Tiến Dũng, Trần Đình Trọng, Đỗ Duy Mạnh, Nguyễn Thành Chung còn chưa phải là quá cao tuổi (mới chỉ Ngọc Hải chạm ngưỡng 30 tuổi), thì lớp kế cận đã có Bùi Hoàng Việt Anh, Nguyễn Thanh Bình, Bùi Tiến Dụng, Lương Duy Cương.
Có lẽ cũng bởi thế, khi huấn luyện viên Philippe Troussier kế nhiệm Park Hang-seo, dù muốn áp dụng triết lí mới – từ phòng ngự, phản công sang kiểm soát bóng chủ động – ông vẫn muốn tận dụng nền tảng đó.
Thực tế bóng đá hiện đại cho thấy, sử dụng sơ đồ 3 trung vệ cũng có thể chơi theo phong cách kiểm soát bóng, có cả đẹp mắt lẫn hiệu quả - như cách câu lạc bộ Manchester City thể hiện. Tuy nhiên, những điều kiện kèm theo cũng phải ở mức rất cao, từ trình độ chuyên môn của các cầu thủ cho đến chiến thuật huấn luyện viên xây dựng.
Không có nghĩa là thành công cùng Troussier
Với đội tuyển Việt Nam, ngay trận đấu đầu tiên dưới thời Troussier, dù thắng nhưng không khó để thấy, cách chơi của các cầu thủ vẫn còn rất nhiều phong thái chơi bóng từ thời Park Hang-seo. Nghĩa là, vẫn rất nhiều sự bị động trong triết lí chơi chủ động của huấn luyện viên Troussier.
Dưới góc nhìn chuyên môn, có thể chỉ ra rằng, ngoại trừ việc hàng phòng ngự dâng cao để hỗ trợ gia tăng sức ép, phần còn lại trong lối chơi không phải là điều Troussier muốn. Cũng bởi thế, hàng thủ dâng cao đã nhận lại những cú phản đòn khi có mắt xích lỗi cũng là điều dễ hiểu.
Hầu hết đều hiểu rằng, chuyện gì cũng cần thời gian, nhưng trong sức ép đang rất lớn như lúc này, câu hỏi đặt ra là, liệu huấn luyện viên Troussier có nên thay đổi luôn cả sơ đồ chiến thuật?
Thay đổi mạnh mẽ hơn?
Từ 3 trung vệ chuyển sang 4 hậu vệ, có thể hiểu, là thay đổi mạnh mẽ hơn. Nghĩa là, không chỉ thay đổi thói quen thi đấu của các cầu thủ, chuyển hẳn họ sang hệ thống thi đấu mới. Sẽ không dễ, nhưng thay đổi một thói quen có khi còn khó hơn bắt đầu một hướng đi mới.
Khi hiện tại các cầu thủ chạy cánh chưa phát huy được yêu cầu – trong lối chơi kiểm soát chủ động, các cầu thủ ở hành lang giữ vai trò quan trọng trong việc tạo ra đột biến – Troussier có thể tăng cường các tiền vệ mạnh trong di chuyển, phối hợp. Điều đó giúp không chỉ khoảng cách đội hình ở giữa sân được duy trì mà còn có thêm nhân tố thực hiện những bước di chuyển bất ngờ.
Lối chơi kiểm soát ngoài việc duy trì hình khối và nhóm phối hợp còn cần có nhân tố tạo đột biến ở thời điểm nào đó – bất ngờ hoặc trong kế hoạch.
Nhìn chung, trong quá trình chuyển giao, việc giảm dần những ảnh hưởng từ triết lí, phong cách cũ sẽ cần thực hiện bằng cách nào đó nhanh nhất. Không phải là loại bỏ hoàn toàn mà đương nhiên, những gì tốt vẫn nên phát huy.
Sơ đồ 3 trung vệ “từng” đem đến hiệu quả nhưng khi hiện tại đang cần đổi mới, có thể cũng nên có sự đổi mới.
