Sở GDĐT TPHCM vừa có thông tin chính thức về đề thi tuyển sinh lớp 10 năm học 2023-2024 môn Ngữ văn.
Theo đó, cấu trúc đề thi môn Ngữ văn không thay đổi so với năm học 2022-2023. Đề thi gồm 3 phần Đọc hiểu (3 điểm), Nghị luận xã hội (3 điểm) và Nghị luận văn học (4 điểm), với thời gian làm bài 120 phút. Điểm đáng chú ý là năm nay đề thi sẽ có “độ mở” cao…
Định hướng về rèn luyện năng lực đọc hiểu, Sở GDĐT TPHCM lưu ý các văn bản được chọn có thể là văn bản nghị luận, văn bản thông tin, văn bản văn học, văn bản khoa học... Các câu hỏi được tổ chức theo các mức độ tư duy từ dễ đến khó, từ mức độ nhận biết, thông hiểu đến phân tích, suy luận và đánh giá, vận dụng. Trong các câu hỏi đọc hiểu có 1 câu hỏi về tiếng Việt.
Do vậy, học sinh khi ôn tập cần đọc các văn bản (báo chí, các bài bình luận, các sách khoa học …) có nội dung phù hợp với lứa tuổi, gắn với tình hình thời sự để luyện tập các kĩ năng đọc hiểu: phát hiện, nhận diện, giải mã từ ngữ, chi tiết, hình ảnh; tìm các vấn đề tiếng Việt có trong văn bản; tập tóm tắt văn bản; nối kết văn bản đang đọc với văn bản khác liên quan, nối kết với thực tế cuộc sống, đưa ra quan điểm cá nhân về vấn đề đặt ra trong văn bản; sáng tạo cách thể hiện khác, đề xuất giải pháp, đặt nhan đề mới…
Khi trả lời các câu hỏi đọc hiểu, học sinh cần đọc toàn bộ văn bản để nắm nội dung, trả lời ngắn gọn, rõ ràng theo đúng yêu cầu của đề, tránh lan man, dài dòng không cần thiết.
Ở phần tạo lập văn bản nghị luận xã hội (bài văn khoảng 500 chữ), học sinh cần đảm bảo cấu trúc bài nghị luận có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề.
Học sinh cần tập phân tích, xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; rút ra bài học nhận thức và hành động.
Mỗi thí sinh cần rèn luyện các thao tác lập luận, đặc biệt là thao tác lập luận giải thích, chứng minh, bình luận. Một số lưu ý cần tránh như: thiếu thao tác lập luận (ví dụ thiếu giải thích về vấn đề bàn luận); vận dụng các thao tác lập luận chưa hiệu quả (dẫn chứng chưa sát với vấn đề, thiếu phân tích dẫn chứng để làm rõ vấn đề, …) hoặc chưa rút ra được bài học cho bản thân thông qua việc bàn luận về vấn đề, các ý bàn luận chưa phong phú, chưa sâu sắc, còn sơ sài.
Phần tạo lập văn bản nghị luận văn học, học sinh được lựa chọn 1 trong 2 đề để làm bài.
Đề 1, yêu cầu học sinh tự chọn một tác phẩm thuộc chủ đề đề cho, cảm nhận tác phẩm và chỉ ra ảnh hưởng, tác động của tác phẩm đối với bản thân mình hoặc liên hệ đến tác phẩm khác, liên hệ thực tế cuộc sống để rút ra một vấn đề văn học hoặc cuộc sống.
Đề 2 đặt ra một tình huống cụ thể và yêu cầu học sinh sử dụng kiến thức, sự trải nghiệm trong quá trình đọc để giải quyết tình huống ấy.
Theo Sở GDĐT TPHCM, học sinh cần rèn luyện kĩ năng phân tích, cảm nhận tác phẩm văn học theo thể loại thơ, truyện; Nắm vững kĩ năng viết bài văn nghị luận văn học; Đọc thêm các tác phẩm ngoài sách giáo khoa có cùng chủ đề; Dùng kiến thức và trải nghiệm đọc tác phẩm để giải quyết một tình huống cụ thể.
Học sinh cần tránh diễn xuôi lại tác phẩm; bài làm thiếu cảm xúc do ít đọc, ít suy tư, cũng có thể do học vẹt hay không hiểu rõ yêu cầu của đề, viết lại các nội dung đã học một cách máy móc.
