Chỉ vì cơm - áo - gạo - tiền
Anh Nguyễn Văn Bảy (huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng) làm việc tại Bình Dương. Khi Bình Dương nới lỏng giãn cách, anh Bảy quyết định chở vợ và con nhỏ về quê bằng xe máy. “Mấy tháng nay thất nghiệp không làm ăn được gì hết” - đó là lý do anh Bảy đưa ra khi quyết định hồi hương. Anh Bảy nói, bí quá nên mới đưa con nhỏ về quê cho con đi học, sau đó tính tiếp.
Anh Bảy là một trong rất nhiều người lao động (NLĐ) khác làm việc ở TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai,… đi xe máy để về quê ở miền Tây sau khi những địa phương này nới lỏng giãn cách xã hội.
Trước tình trạng nhiều NLĐ hồi hương, TS Vũ Minh Tiến - Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) bày tỏ hoàn toàn chia sẻ với những quyết định này. Theo Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, khi họ quyết định từ bỏ thành thị về quê, dù là tạm thời hay lâu dài, hầu hết cũng chỉ vì “cơm - áo - gạo - tiền”.
TS Vũ Minh Tiến phân tích, việc di chuyển đột ngột này cũng tạo áp lực, đang và sẽ làm phát sinh nhiều vấn đề mà các địa phương cần phải giải quyết: Hỗ trợ cho NLĐ và con em, gia đình của họ; quản lý nguy cơ nguồn bệnh và phòng chống dịch bệnh COVID-19; vấn đề công ăn, việc làm, sinh kế và cuộc sống lâu dài của hàng nghìn công nhân lao động di cư trở về quê… Trong khi các doanh nghiệp (DN) ở các khu công nghiệp, tại các tỉnh, thành phố vốn dĩ rất cần lao động đang gặp phải tình trạng thiếu hụt nhân lực trầm trọng, nơi ít thì thiếu hụt 10-15%, nơi nhiều lên tới 30-40%, thậm chí cao hơn.
“Với đặc điểm nền kinh tế của chúng ta hiện nay, để khôi phục đứt gãy chuỗi cung ứng nguyên vật liệu đầu vào của sản xuất phải mất từ 3-9 tháng, còn để khôi phục nguồn nhân lực, cả lao động phổ thông và lao động có tay nghề, những vị trí lao động kỹ thuật, phụ trách chuyên môn… sẽ phải gặp khó khăn và thời gian gấp 2-3 lần như thế” - Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn nhấn mạnh.
Cùng quan điểm, bà Nguyễn Thị Lan Hương - nguyên Viện trưởng Viện Lao động - Khoa học và Xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) - cho hay, dòng di cư lao động tuân thủ theo quy luật của sự phát triển kinh tế. Nơi nào kinh tế phát triển, tạo nhiều công ăn việc làm lao động sẽ tìm đến. Trong thời gian qua ảnh hưởng của dịch COVID-19, nhiều lao động không có việc làm. Trong kinh tế cũng có chỉ số sinh tồn, nếu không có cơm ăn, áo mặc rất khó giữ chân NLĐ ở lại.
Tổ chức lại thị trường lao động
Bà Hương cho rằng, trước hết phải thực hiện việc khai báo lao động bằng hình thức trực tuyến. Ở đây, chúng ta sẽ nắm bắt được nhu cầu của NLĐ ra sao, họ muốn ở lại hay muốn về quê. Nhờ việc khai báo này, cũng là dịp rà soát lại lao động và tổ chức lại thị trường lao động.
Sau khi kiểm soát được dịch COVID-19, các DN phục hồi và hoạt động trở lại. Song, bà Hương đánh giá sẽ xuất hiện nhiều ngành nghề mới và cũng nhiều công việc mất đi. Lúc này, cần có những chương trình hỗ trợ NLĐ như đào tạo, đào tạo lại để thích ứng yêu cầu công việc mới. Dĩ nhiên, những ngành có điều kiện lao động và mức lương tốt luôn thu hút NLĐ.
Đối với những NLĐ đã trở về quê hương, bà Hương cho rằng các tỉnh, thành phố cần tích cực tìm kiếm giải pháp cho thị trường lao động với những chương trình việc làm như vay vốn, dự án khởi nghiệp tại nông thôn.
Ông Vũ Minh Tiến cho biết, để góp phần chống đứt gãy thị trường lao động, từng bước ổn định nhân lực phục vụ sản xuất, kinh doanh, trước mắt, cần tập trung ưu tiên 5 nội dung nhằm tạo sự an tâm cho họ, như: Thực hiện tiêm vaccine đầy đủ cho NLĐ; thực hiện đầy đủ các khuyến cáo phòng chống dịch của cơ quan y tế; chủ động thực hiện và phối hợp với tổ chức công đoàn tuyên truyền, vận động NLĐ tích cực làm việc, quay lại doanh nghiệp, tạo sự an tâm, đồng thuận của họ và gia đình họ.
Bên cạnh đó, cần kết nối với chính quyền, đoàn thể ở địa phương nơi cư trú của công nhân lao động để phối hợp thông tin tới công nhân lao động...
“Ngoài ra, DN cần công bố và thực hiện tốt các chế độ tiền lương, tiền thưởng, làm thêm giờ, phúc lợi, an toàn vệ sinh lao động; có chính sách khuyến khích đặc biệt cho những NLĐ gắn bó với DN lúc khó khăn đặc biệt này”- theo TS Vũ Minh Tiến.
Không chỉ vậy, TS Vũ Minh Tiến cho biết thêm, DN phải nghiêm túc đầu tư và kiện toàn đầy đủ nhân lực, thiết bị của bộ phận y tế, bộ phận phụ trách an toàn, vệ sinh lao động tại DN theo quy định; cải tạo, nâng cấp để cải thiện môi trường làm việc, nơi sinh hoạt của NLĐ được tốt hơn, tạo sự an tâm cho họ và nâng cao sự ứng phó của DN trước các diễn biến phức tạp, khó lường của đại dịch.
