Dễ rơi vào tín dụng đen
Công ty của chị Đặng Thị Năm (SN 1993, quê Thanh Hóa) - công nhân Khu công nghiệp Thăng Long (Đông Anh, Hà Nội) gồm 2 nhà máy. Cả 2 đều nằm trong khu công nghiệp này. Tuy nhiên, hiện nay, 1 trong 2 nhà máy đã cho một nửa công nhân nghỉ việc không lương. Số công nhân may mắn được đi làm thì phải nghỉ đến 20 ngày/tháng. Chị Năm cũng không ngoại lệ.
Có mặt ở Hà Nội sau chuyến nghỉ dài tại quê nhà, chị Năm cho hay: “Bố tôi bị tai nạn, tôi cũng không được đi làm đều nên về quê chăm bố và 2 con. Nghỉ việc sốt ruột lắm nhưng không có cách nào khác”.
Sau 13 năm làm công nhân, mức lương cơ bản của chị Năm là 6,5 triệu đồng/tháng. Kể từ khi công ty bị giảm việc, chị Năm có mức thu nhập khoảng 5,1 triệu đồng/tháng.
Nhiều công nhân trong công ty như chị Năm cũng từng phải hứng chịu cảnh nghỉ việc gần 2 tháng, hưởng 70% lương cơ bản vào tháng 10.2022. Làn sóng giảm việc vẫn tiếp diễn khiến cuộc sống của chị và các công nhân khác gặp nhiều khó khăn.
“Công nhân bị giảm việc không biết lấy gì để vay tiêu tạm, vượt qua những lúc khó khăn. Không có tài sản thế chấp, tôi buộc phải vay tín dụng “đen” để trang trải cuộc sống” - chị Năm tâm sự.
Để hỗ trợ người lao động, đồng thời giảm thiểu tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần, mới đây, Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV thuộc Hội đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) kiến nghị nghiên cứu, cho người lao động sử dụng sổ bảo hiểm xã hội để vay tiêu dùng ngắn hạn trong bối cảnh thu nhập giảm sút hoặc việc làm bấp bênh.
Lao động cần được hỗ trợ tài chính
Trao đổi với PV Báo Lao Động ngày 10.7, bà Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội (Bộ LĐTBXH) đồng tình với đề xuất trên.
Theo bà Hương, bản chất bảo hiểm xã hội là khoản tiền mà người lao động dành dụm để xử lí các biến cố cả ngắn hạn lẫn lâu dài. Khi họ rơi trạng thái giảm việc, mất việc, không có tiền trang trải cuộc sống được dùng sổ thế chấp để vay là một giải pháp tháo gỡ khó khăn trước mắt. Với cách này, người lao động gặp khó sẽ có một khoản tiền để xoay xở, thay vì nghĩ đến việc rút bảo hiểm xã hội một lần.
“Đề xuất dùng sổ bảo hiểm xã hội cho vay tín chấp sẽ hỗ trợ người lao động. Tuy nhiên, cần phải cân nhắc, tính toán kĩ lưỡng về việc vay tiêu dùng ra sao? Người lao động vay bao nhiêu phần trăm? Như vậy, vừa bảo đảm số năm đóng bảo hiểm xã hội, vừa hỗ trợ tình trạng trước mắt của người lao động” - bà Hương nói.
Theo bà Hương, bảo hiểm xã hội là lương hưu trả chậm. Vì vậy, người lao động không được rút hết. Khi khó khăn, họ cần có những hỗ trợ về tài chính. Không chỉ vậy, cũng cần sử dụng hiệu quả hơn quỹ bảo hiểm thất nghiệp, vận dụng đòn bẩy về tài chính này để hỗ trợ người lao động.
Trước đó, tại họp báo về Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, Thứ trưởng Bộ LĐTBXH - Nguyễn Bá Hoan cho biết, dự luật đang đề xuất 2 phương án về chế độ hưởng bảo hiểm xã hội một lần.
Tuy nhiên, dự thảo luật chưa có điều khoản liên quan tới chính sách hỗ trợ người lao động mất việc làm, dừng đóng bảo hiểm xã hội gặp khó khăn tài chính có thể vay tín dụng thay vì hưởng bảo hiểm xã hội một lần.
Trường hợp này, người lao động có thể sử dụng tiền đã đóng bảo hiểm xã hội (sổ bảo hiểm) như một loại tài sản đảm bảo cho khoản vay.
Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Nguyễn Bá Hoan cho rằng, đây là một đề xuất hay, nhưng việc xem sổ bảo hiểm xã hội như một loại tài sản đảm bảo khoản vay tín dụng còn liên quan nhiều luật khác. Đơn vị soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu về đề xuất này.
