Cần giữ nguyên thu kinh phí Công đoàn 2%
Theo ông Lê Đình Quảng - Phó Ban Quan hệ Lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (LĐLĐVN), qua tổng kết thực hiện Luật Công đoàn 2012 (Luật CĐ) cho thấy, thu đoàn phí CĐ chiếm từ 25%-27%; thu kinh phí CĐ chiếm từ 57% - 64%; thu khác chiếm từ 11% - 16%; ngân sách nhà nước hỗ trợ chiếm khoảng 1%. Việc chi tài chính CĐ tại Công đoàn cơ sở (CĐCS) chiếm tỉ trọng nhiều nhất với trên 73,2%; CĐ cấp trên trực tiếp cơ sở chiếm 14,8%; cấp tỉnh, ngành chiếm 10,9%; tại Tổng LĐLĐVN khoảng 0,7%, nguồn kinh phí CĐ cơ bản dành cho phúc lợi, đại diện, chăm lo, đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng cho đoàn viên và NLĐ, chiếm 84,14% tổng số chi.
Nói về khoản tiền kết dư gần 29.000 tỉ đồng của cả hệ thống CĐ, ông Bùi Sĩ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội - cho biết: Trong số này, có 36% là ở LĐLĐ các tỉnh, thành, CĐ ngành Trung ương và tương đương; 25% ở các CĐCS, 23% ở các CĐ cấp trên trực tiếp cơ sở, 1% ở các đơn vị hành chính sự nghiệp và 15% ở Tổng LĐLĐVN. Việc gửi tài chính CĐ chưa sử dụng tại các ngân hàng là không sai, nếu làm thất thoát mới sai.
Ông Lợi cũng phân tích thêm, một số tiền còn tồn là dùng để xây dựng thiết chế CĐ, nhưng do vướng mắc trong quy định về thiết chế CĐ nên chưa chi được. Hay như một số doanh nghiệp (DN) chưa thành lập CĐCS nhưng vẫn phải đóng kinh phí CĐ theo quy định của Luật CĐ. Khoản tiền này CĐ cấp trên trực tiếp cơ sở phải tạm giữ để chăm lo cho NLĐ ở DN và khi thành lập được CĐCS thì sẽ trả lại cho CĐCS quản lý, sử dụng.
Phân tích về nguồn gốc việc thu kinh phí CĐ 2%, ông Đặng Ngọc Tùng - nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Chủ tịch Tổng LĐLĐVN - cho rằng, trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN), Đảng, Nhà nước vẫn phải có trách nhiệm chăm lo cho giai cấp công nhân (GCCN). Việc thu kinh phí CĐ 2% trên quỹ tiền lương mang tính lịch sử, đã được hình thành và có ở tất cả các nước xây dựng chủ nghĩa xã hội, xuất phát từ quan điểm GCCN là giai cấp lãnh đạo cách mạng XHCN, mà CĐ là tổ chức chính trị - xã hội của GCCN và NLĐ.
CĐ có nghĩa vụ và trách nhiệm phải xây dựng GCCN vững mạnh, nên tổ chức CĐ có nguồn kinh phí để thực hiện nhiệm vụ này. Nghị quyết Trung ương 06-NQ/TW ngày 5.11.2016 của BCH Trung ương Đảng khóa XII đã xác định phải “tạo điều kiện về nguồn lực đủ mạnh để bảo đảm hiệu quả các hoạt động đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ, thu hút NLĐ và tổ chức của NLĐ tại DN tham gia Tổng LĐLĐVN”.
Từ đó, nguyên Chủ tịch Tổng LĐLĐVN kiến nghị: “Việc tiếp tục bảo đảm nguồn kinh phí CĐ trong Luật CĐ là hết sức cần thiết và cần giữ nguyên quy định về kinh phí CĐ 2% như quy định tại Điều 26 Luật CĐ 2012. Số tiền thu được từ kinh phí CĐ, sau khi trừ phần nộp về cấp trên, sẽ được chia cho các CĐCS, tổ chức đại diện NLĐ ở DN theo tỉ lệ đoàn viên của từng tổ chức để tất cả NLĐ đều được chăm lo từ nguồn này”.
Cần có tài chính, tài sản riêng để thực hiện chức năng của CĐ
Ý kiến của ông Tùng được nhiều đại biểu đồng tình. Ông Lương Văn Cừ - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề của Quốc hội - phân tích thêm: CĐ có đặc thù riêng so với các tổ chức chính trị - xã hội khác, có chức năng chủ yếu là đại diện, bảo vệ, chăm lo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ. Quan hệ lao động là quan hệ 3 bên, trong đó Nhà nước là một bên, CĐ một bên, người sử dụng lao động (NSDLĐ) là một bên. Nếu CĐ không có tài chính, tài sản riêng thì sẽ không có tính độc lập, không có nguồn lực, khả năng để thực hiện được chức năng của mình. Nếu xảy ra tranh chấp lao động thì cả DN, nhà nước, NLĐ đều thiệt. Quan hệ lao động ổn định thì DN ổn định, kinh tế - xã hội ổn định, phát triển”.
Một số ý kiến của đại diện các hiệp hội DN cũng nhất trì cần phải duy trì nguồn kinh phí CĐ nhưng mong muốn giảm mức thu xuống 1% hoặc là 2% và nhưng có điều chỉnh phụ thuộc vào sự phát triển kinh tế trong từ thời kỳ. Ông Phạm Minh Huân - nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội - cho rằng, chưa có cơ sở để giảm kinh phí CĐ từ 2% xuống 1% theo đề xuất của các hiệp hội. Nhưng ông Huân lưu ý, với quy định mới về tiền lương trong Bộ luật Lao động, việc đóng kinh phí CĐ 2% sẽ làm tăng chi phí của DN.
Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Ngọ Duy Hiểu cho hay, việc quy định và duy trì 2% kinh phí CĐ trước hết và chủ yếu phục vụ nhiệm vụ đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền lợi của NLĐ. Đó là sự chăm lo có tổ chức, chăm lo trong tình yêu thương giai cấp, trong sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và trách nhiệm xã hội của DN.
Nguyên Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Mai Đức Chính cho rằng, việc “cào bằng” chỉ tiêu biên chế ở các địa phương là chưa phù hợp. Ví dụ, tỉnh Bình Dương có trên 1 triệu lao động, đoàn viên CĐ nhưng số lượng cán bộ CĐ theo quy định cũng bằng các tỉnh miền núi phía Bắc chỉ có vài chục nghìn công chức, viên chức, rất ít CNLĐ là chưa phù hợp. Do đó, cần quy định tổng số biên chế của tổ chức CĐ không thay đổi, nhưng cho phép Tổng LĐLĐVN có quyền phân bổ số biên chế cho phù hợp, tương ứng với số lượng CNLĐ, đoàn viên CĐ ở từng địa phương.
