Bà Nguyễn Ngọc Quỳnh - Chuyên gia Chương trình Quỹ dân số Liên Hợp Quốc cho biết, an ninh thu nhập cho người cao tuổi là vấn đề rất quan trọng để đảm bảo chất lượng cuộc sống.
Tuy nhiên trên thực tế, người cao tuổi ở Việt Nam rất khó để có thu nhập. Theo một nghiên cứu gần đây thực hiện bởi Tổng cục Thống kê và Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc, nguồn thu nhập chính của người cao tuổi ở Việt Nam (từ 60 tuổi trở lên) chủ yếu đến từ hỗ trợ của con cái, chiếm khoảng 38%. Trong khi đó, các nguồn thu nhập mà người cao tuổi có được từ lương hưu chỉ khoảng 15% và từ nguồn trợ cấp xã hội khoảng 10%.
Đặc biệt, trong giai đoạn COVID-19, theo đánh giá nhanh của Quỹ dân số Liên Hợp Quốc, đại dịch làm giảm thu nhập của người cao tuổi, trung bình xuống đến 41%. Hiện nay, hệ thống lương hưu của Việt Nam cũng tồn tại khoảng trống rất lớn giữa những người tham gia bảo biểm xã hội với nhóm phi chính thức.
Theo bà Quỳnh, khi người lao động không tham gia hệ thống bảo hiểm xã hội nào, sau này về già họ sẽ không có lương hưu. Độ bao phủ đối với lương hưu cho người cao tuổi tính đến năm 2021 trên cơ sở đóng góp mới chỉ có hơn 2 triệu người.
Cũng theo chuyên gia chương trình Quỹ dân số Liên Hợp Quốc, nếu chỉ nói đến chế độ hưu trí, số người cao tuổi không nhận được lương hưu đã chiếm khoảng 76%.
Đây là kết quả của tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội thấp, số người không tham gia bảo hiểm xã hội trong năm 2021 trong toàn bộ lực lượng lao động chiếm đến 63%, sau này chính những người này sẽ không có lương hưu đóng góp.
Mặt khác, dù khoảng 38% người cao tuổi có thu nhập dựa vào con cái, nhưng theo bà Quỳnh, cùng với áp lực của tăng tuổi thọ, chênh lệch thu nhập ngày càng lớn hơn, tác động của đô thị hóa thì tới đây hỗ trợ từ gia đình, con cái cho người cao tuổi cũng sẽ gặp nhiều thách thức.
Bà Quỳnh cho hay, nếu chỉ tính lương hưu trên cơ sở đóng góp thì thực tế không bao phủ được tất cả người cao tuổi. Do đó, để tiến tới bao phủ rộng hơn cho nhóm này, cần mở rộng chính sách hưu trí xã hội toàn dân, trong trường hợp có các cú sốc hoặc rủi ro thì các chương trình này sẽ được kích hoạt để đảm bảo mức sống tối thiểu cho người dân.