Chi phí trung bình để sản xuất xe điện đang tăng mạnh nhất trong thập kỷ vừa qua, phần lớn do giá cả đắt đỏ của các kim loại dùng để sản xuất pin xe như lithium, coban và niken.
Khó khăn chồng chất khó khăn
Bất chấp những nỗ lực mở rộng quy mô sản xuất để cải thiện chi phí, tình trạng lạm phát đối với những nguyên liệu thô, cùng với những biện pháp phong toả do COVID-19 ở Trung Quốc và những thách thức về chuỗi cung ứng đã buộc các hãng xe điện phải tăng giá sản phẩm của họ.
Tuy nhiên, động thái này cũng đem đến những hậu quả khôn lường. Giá xe điện tăng làm suy yếu nỗ lực cắt giảm lượng khí thải khi người tiêu dùng e ngại những chiếc xe điện đắt tiền, và quay lại lựa chọn những chiếc xe chạy xăng truyền thống có giá thành rẻ hơn.
Ông Tae-Yoon Kim - nhà phân tích tại Cơ quan Năng lượng Quốc tế IEA cho biết: "Hậu quả của chi phí nguyên liệu tăng cao là quá trình chuyển đổi bị trì hoãn khi người tiêu dùng né tránh việc sử dụng các phương tiện với công nghệ "sạch". Những rủi ro của giá nguyên vật liệu tăng cao như hiện nay chỉ có thể bù đắp bằng việc giảm các loại chi phí khác.
Lạm phát đang bùng phát, đặc biệt là tại các thị trường xe điện ngoài Trung Quốc. Một số khách hàng đang trì hoãn kế hoạch mua xe điện, trong khi một số khác chọn mua những mẫu rẻ hơn cho dù phải đợi đến vài tháng hoặc sang năm 2023 mới được nhận xe".
Nhà phân tích cấp cao Alice Yu của S&P Global Commodity Insights, tiết lộ doanh số bán xe điện tháng 4 giảm 35,6% tại Trung Quốc, Mỹ và 4 thị trường hàng đầu tại châu Âu.
Theo các chuyên gia, sự sụt giảm trong việc tiêu thụ xe điện có thể chỉ là tạm thời, bởi các nhà sản xuất đang nỗ lực tăng cường khai thác các kim loại quan trọng, cũng như thử nghiệm các hóa chất pin thay thế để giảm chi phí xuống.
Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, các nhà sản xuất xe điện sẽ phải "chiến đấu" để đảm bảo những nguyên liệu sản xuất có giá cả phải chăng. Điều này đặt thêm thách thức cho các hãng xe khi họ đã phải vật lộn với tình trạng thiếu hụt chất bán dẫn và các bộ phận xe khác.
Cơn bão giá kim loại sản xuất
Theo dữ liệu định giá của S&P Global Commodity Insights, giá lithium tăng cao kỷ lục trong những tháng đầu năm 2022, sau khi tăng hơn gấp đôi vào năm 2021. Giá lithium carbonate thô chạm mức cao nhất là 78.000 USD/tấn vào giữa tháng 4. Sau đó đã giảm xuống còn 74.000 USD/tấn vào ngày 7.6.
Sau khi cuộc xung đột ở Ukraina nổ ra, các nhà sản xuất xe điện cũng phải trải qua cú sốc đối với các kim loại chủ chốt khác.
Giá niken đã phá vỡ kỷ lục khi vượt ngưỡng 48.000 USD/tấn vào đầu tháng 3. Giá kim loại này sau đó đã hạ xuống còn 26.731 USD/tấn vào ngày 25.5 vẫn cao hơn 57,2% so với cùng kỳ năm ngoái.
Những gián đoạn trong chuỗi cung ứng và lo ngại về khả năng tiếp cận coban từ Nga đã thắt chặt nguồn cung đối với loại khoáng sản quan trọng này, khiến giá coban tăng cao những tháng gần đây. Giá coban đã đạt đỉnh 82.000 USD/tấn và chốt ở mức 75.000 USD/tấn vào giữa tháng 5, cao hơn cùng kỳ năm trước đến 71,8%.
Ông Ulderico Ulissi, Trưởng nhóm nghiên cứu về pin tại RhoMotion, một công ty có trụ sở tại Vương quốc Anh tập trung vào nghiên cứu lĩnh vực xe điện cho biết: "Các chuỗi cung ứng về pin đang căng thẳng và bị gián đoạn. Khách hàng bắt đầu thấy chi phí xe điện tăng trong thời gian gần đây. Lý do không chỉ là bởi một số nguyên liệu thô mà còn bị ảnh hưởng bởi sự thiếu hụt chất bán dẫn và ảnh hưởng của việc Trung Quốc phong tỏa do dịch COVID-19".
Nhu cầu giảm mạnh
IEA cho biết: “Vào cuối năm 2022, chúng ta có thể sẽ chứng kiến giá pin tăng mạnh và điều đó có thể được phản ánh nhiều hơn trong giá xe điện, với những tác động không đáng có đối với người tiêu dùng”.
Tesla đã tăng giá một số sản phẩm của mình vào đầu năm nay do chi phí nguyên liệu thô tăng và nguồn cung cấp nguyên liệu bị hạn chế. CEO Elon Musk chia sẻ trong cuộc họp báo vào ngày 20.4 vừa qua: "Hiện tại chúng tôi nghĩ rằng khai thác và tinh chế lithium đang rất bị hạn chế, đây chắc chắn là nguyên nhân dẫn đến sự tăng trưởng chi phí rất lớn và là khoản tăng đáng lo ngại nhất".
Theo báo cáo, nhà sản xuất xe điện có trụ sở tại California, Rivian Automotive, đã tăng giá bán tải điện R1T và SUV R1S lên khoảng 20% vào đầu năm 2022 để hủy bỏ việc tăng giá đối với các đơn hàng đặt trước sau phản ứng dữ dội từ khách hàng.
Theo công ty chuyên theo dõi chuỗi cung ứng pin cho xe điện Benchmark Mineral Intelligence, doanh số bán xe điện ở Châu Âu đã giảm 36,9% trong tháng 4, xuống dưới 160.000 chiếc.
Hiệp hội Xe du lịch Trung Quốc cũng báo cáo doanh số bán xe điện của Tesla tại Trung Quốc đã giảm 98% trong tháng 4, phần lớn là do các nhà máy ở Trung Quốc ngừng hoạt động trong bối cảnh quốc gia này phong tỏa do dịch COVID-19.
