158 tổ chức, cá nhân có dấu hiệu buôn lậu phế liệu nhập khẩu
Ngày 23.9, Tổng cục môi trường (Bộ TNMT) cho hay, vẫn còn 15.442 container phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại 7 cảng vụ trên cả nước, sau khi có chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ siết chặt việc nhập khẩu phế liệu. Trong đó, cơ quan chức năng đã phát hiện có 158 tổ chức, cá nhân nhập khẩu 4.514 container không có Giấy xác nhận đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu…
Đây là kết quả của các đoàn kiểm tra từ ngày 6-12/9/2018, tại 7 cảng: Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Định, Cần Thơ, Đà Nẵng, Hải Phòng và TPHCM. Ngoài số container phế liệu ‘khủng” trên, còn có 25.400 tấn xỉ hạt lò cao đang lưu tại kho của doanh nghiệp (DN) - tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Trong tổng số 15.442 container, số container lưu dưới 90 ngày là 10.535 container và số tồn đọng quá 90 ngày là 4.907 container. Phần lớn các container đều chứa phế liệu nhựa và giấy.
Đặc biệt, qua thống kê, tổng hợp danh sách từ các tờ khai E-Manifest thể hiện: Có tổng số 274 tổ chức đứng tên người nhận phế liệu nhập khẩu. Trong đó có 116 tổ chức có Giấy xác nhận đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất (Giấy xác nhận) và 158 tổ chức không có Giấy xác nhận. 158 tổ chức, cá nhân này có thể là những đối tượng buôn lậu phế liệu nhập khẩu. Con số thống kê của Tổng cục Môi trường cho thấy: 158 tổ chức, cá nhân trên nhập khẩu 4.514 container phế liệu.
Xử lý như thế nào?
Để xử lý dứt điểm các lô hàng phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại cảng; đồng thời xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm trong hoạt động nhập khẩu phế liệu, Tổng cục Môi trường kiến nghị Tổng cục Hải quan, các Cục Hải quan nơi có phế liệu nhập khẩu tồn đọng thông quan các lô hàng có Giấy xác nhận. Tiến hành xác minh, làm rõ các tổ chức, cá nhân vi phạm để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Buộc tái xuất lô hàng phế liệu nhập khẩu vi phạm. Trường hợp không thể tái xuất được sẽ được xử lý hoặc tiêu hủy theo quy định của pháp luật về quản lý chất thải. Đối với các lô hàng phế liệu nhập khẩu vô chủ và lô hàng phế liệu nhập khẩu vi phạm, không thể tái xuất được, sẽ phân loại, xử lý chất thải và tái chế phế liệu còn lại. Sản phẩm có giá trị thu được từ quá trình xử lý, tiêu hủy và tái chế phế liệu vô chủ hoặc vi phạm sẽ được sử dụng để thanh toán cho việc xử lý, tiêu hủy.
Ngoài ra, lực lượng công an và hải quan khẩn trương điều tra, xác minh và làm rõ các tổ chức, cá nhân có hành vi buôn lậu phế liệu nhập khẩu, làm giả giấy tờ nhập khẩu phế liệu hoặc làm giả hồ sơ tạm nhập, tái xuất phế liệu nhập khẩu để trục lợi, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Giải pháp ngăn chặn từ xa
Một trong những nguyên nhân khiến hàng ngàn container “rác” nhập khẩu vào VN, gây quá tải các cảng biển là do chưa có biện pháp ngăn chặn từ xa những container “rác”, mà một số chủ hàng đã cố tình vận chuyển vào VN.
Chỉ thị số 27/CT-TTg do Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 17.9.2018 đưa ra một số giải pháp cấp bách tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động nhập khẩu và sử dụng phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất.
Điểm mới nhất của Chỉ thị này trong bối cảnh hàng ngàn container phế liệu nhập khẩu đang ứ đọng ở các cảng, là Thủ tướng đã yêu cầu Bộ TNMT “không cấp mới, không gia hạn” Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường đối với đơn vị uỷ thác nhập khẩu phế liệu. Mặt khác, không cấp phép cho cơ sở sơ chế, xử lý, rồi bán lại phế liệu... Việc nhập khẩu phế liệu về cho các nhà máy chỉ khuyến khích dùng vào sản xuất các sản phẩm chất lượng cao, nếu chỉ xử lý thô rồi bán lại, hoặc tái xuất sẽ biến VN thành nơi tập kết rác thải...
Đặc biệt, Thủ tướng cũng yêu cầu chủ hàng thực hiện ký quỹ bảo đảm phế liệu nhập khẩu, trước khi phế liệu được chở vào lãnh hải, lãnh thổ VN.
Theo ông Hoàng Văn Thức - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường: “Thủ tướng yêu cầu Tổng cục Hải quan áp dụng các biện pháp ngăn chặn từ xa các lô hàng phế liệu nhập khẩu không đáp ứng các quy định của pháp luật VN. Hướng dẫn các hãng tàu khi khai thông tin E-Manifest trước khi tàu cập cảng, phải khai đầy đủ thông tin cụ thể về chủ hàng tại VN đối với phế liệu nhập khẩu (tên DN, mã số thuế, địa chỉ, số Giấy xác nhận), mô tả hàng hoá phải thể hiện đầy đủ để xác định được phế liệu thuộc Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất.
Thủ tướng yêu cầu chỉ đạo cơ quan hải quan thông báo cho hãng tàu vận chuyển, DN kinh doanh cảng, cơ quan quản lý cảng... không được phép dỡ hàng là phế liệu từ tàu xuống cảng, đối với chủ hàng không có trong danh sách tổ chức, cá nhân được cấp Giấy xác nhận, khi các giấy tờ trên không còn hiệu lực, hết hạn ngạch nhập khẩu và DN chưa thực hiện ký quỹ bảo đảm, thì tuyệt đối không cho phép bốc dỡ hàng lên cảng...”.
Theo các chuyên gia, việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 27 là một “đột phá” mang tính bản lề, để tiếp tục hình thành một cơ chế quản lý, kiểm soát chặt và phòng ngừa từ xa đối với các lô hàng phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất. Đây cũng là giải pháp tốt nhất để “chặt đứt” thủ đoạn lách luật, lợi dụng “kẽ hở” của luật pháp để thực hiện buôn lậu, đưa hàng ngàn container “rác” phế liệu nhập khẩu vào VN, như thời gian vừa qua.
