Trường bé “non nớt”, trường lớn “èo ọt”
PGS.TS Phan Quang Thế thẳng thắn: Ban đầu khi thành lập, ĐH Thái Nguyên chỉ có 4 trường, còn bây giờ đã phát triển thành 7 trường và 2 khoa trực thuộc. Đây là điểm khó để phát triển bởi kinh phí thường tập trung cho các trường mới thành lập. Những trường lớn, cũ như Trường ĐH Kỹ thuật Công nghiệp mỗi năm được cấp kinh phí khoảng 15 tỉ đồng trong khi có tới 8.000-9.000 sinh viên.
Một bất cập nữa là cơ quan trung gian ở các đại học cấp hai (đại học vùng, đại học quốc gia) thường phình khá to. Ngoài ra, một số vị trí đại vùng cũng chưa hợp lí, ví như việc đặt 2 ĐH Huế và ĐH Đà Nẵng quá sát nhau.
“Đại học vùng sinh ra, tạo nên bộ máy trung gian cồng kềnh, trường bé thì non nớt vươn lên rất khó, trường lớn thì không được chăm sóc cho nên cũng “dặt dẹo”, “èo ọt” và dần yếu đi. Tóm lại, nó sẽ kéo nhau thụt lùi hết tất cả và dẫn đến ảnh hưởng tới chất lượng”, ông Thế phân tích.
Bất cập là thế nhưng nếu giải thể đại học vùng cũng không phải là một phương án tốt, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Kỹ thuật Công nghiệp nói: “Giải tán đại học vùng chỉ giải quyết được khâu trung gian thôi. Nếu giải thể để thành đại học địa phương thì cơ hội phát triển hơn cũng rất là khó”.
Sáp nhập các trường đại học
Theo PGS.TS Phan Quang Thế, thế giới hiện có 3 loại hình trường đại học chủ yếu thì ở Việt Nam cũng có từng ấy mô hình. Vì thế, ông Thế đề xuất cần có chung một mô hình trường đại học, mô hình đa dạng như hiện nay rất khó để phát triển. Các trường đại học cần phải có sức mạnh tương đương với nhau, không nên có trường yếu quá, có trường khỏe quá.
Ngoài ra, ông Thế cũng đề xuất một hướng khác là hoạt động của mô hình đại học vùng, đại học quốc gia cần về đúng “nguyên dạng” mô hình trường đại học của Mỹ. Tức là trong “university” có những “college” hoặc “school” chỉ như cấp khoa chứ không được gọi là cơ sở giáo dục đại học thành viên, không có chủ tài khoản và con dấu riêng. Bởi hiện nay các đại học thành viên vẫn đang hoạt động với tư cách độc lập nên rất khó nhận sự chỉ đạo chung từ phía đại học vùng.
Đặc biệt, PGS. Thế nhấn mạnh, nếu thực hiện được việc này, nhiều lãnh đạo tài giỏi từ các trường thành viên sẽ lên làm lãnh đạo tại đại học vùng, đại học quốc gia - sẽ khiến cho hoạt động của đại học lớn mạnh hơn.
“Để làm được việc đó cần chủ trương đường lối quyết liệt và cứng rắn để đổi mới giáo dục. Chắc chắn sẽ có chuyện “mất chức, mất ghế”. Nhưng đừng vì chức quyền của một số người mà phá đi sự nghiệp giáo dục của đất nước”, ông Thế nhấn mạnh.
