Quý xe như con, quý xăng như máu, không xăng dầu có nghĩa là cơ thể bất động
TS Lưu Bình Nhưỡng - Phó trưởng Ban Dân nguyện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội - cho rằng, để giải quyết câu chuyện thiếu hụt nguồn cung xăng dầu cục bộ, đảm bảo an ninh năng lượng cần phải có Luật dự trữ xăng dầu, hoặc đạo luật riêng về dự trữ năng lượng của quốc gia.
"Bất kỳ con người, cá nhân bình thường cũng cần dự trữ một chút tiền, dự trữ lương thực. Nếu bây giờ, một quốc gia không dự trữ sẽ bị động lớn, rủi ro không thể lường được, toàn bộ kinh tế - xã hội sẽ bị đóng sập, tối đen", ông nói.
Theo TS Lưu Bình Nhưỡng, người bình thường có thể nhịn ăn 1 tuần, 2 tuần. Nhưng nếu đất nước "nhịn" xăng dầu 1 ngày thì sẽ tê liệt toàn bộ.
Theo thống kê chưa đầy đủ, Việt Nam có khoảng 5 triệu xe ôtô, 42,8 triệu xe máy, khoảng 857.000 doanh nghiệp; chưa tính loại xe công trình, các loại phương tiện khác sử dụng xăng dầu… hệ thống tàu biển, các phương tiện thủy sử dụng xăng dầu rất lớn. Lượng tiêu tốn xăng dầu hằng năm vô cùng lớn, thể hiện rõ tầm quan trọng của loại nhiên liệu này.
Năm 2022, nhà nước phải bỏ 9 tỉ USD để nhập khẩu, đảm bảo nguồn cung trong nước khoảng 70%. Chưa nói đến đạt mục tiêu kinh tế ở tầm cao hơn nữa đã đòi hỏi lượng xăng dầu cần được sản xuất, sử dụng, dự trữ lớn như thế nào.
Mỹ dự trữ hàng năm 434 triệu thùng dầu, tương đương 60 tỉ lít. Đứng sau là Trung Quốc, năm 2022 mua của Nga 86,25 triệu tấn; nhập vào 11,5 tỉ m3 khí đốt…
Với Việt Nam, bình quân mỗi năm, kho dự trữ của ta có 370.000m3, tương đương 3 triệu lít. Năm 2022 đã phải tăng so với 2021 là 28% chi tiêu cho xăng dầu để nhập khẩu. "Đây vẫn là con số rất khiêm tốn", ông Nhưỡng nói.
"Nếu chúng ta không tính toán chiến lược về khâu sản xuất lẫn dự trữ thì sẽ có lúc không đối phó kịp. Đặc biệt, không dự trữ cẩn thận thì không đảm bảo để đối phó với những rủi ro lớn và chiến tranh. Quý xe như con, quý xăng như máu, không có xăng dầu có nghĩa là cơ thể bất động", ông Nhưỡng nói.
Thiếu xăng dầu gây hệ luỵ rất lớn
Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - cho biết, trong trường hợp thiếu xăng dầu, đấy là hệ lụy vô cùng lớn, ngay chuyện đứt gãy cục bộ cũng gây ảnh hưởng rất lớn.
Trước hết về vấn đề kinh tế, những ngành trực tiếp sử dụng xăng dầu sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên. Trong đó có các ngành như giao thông vận tải, đánh bắt xa bờ, ngành khai thác khoáng sản hoặc một loạt các ngành khác mà sử dụng các máy móc, thiết bị có sử dụng xăng dầu cũng sẽ bị ảnh hưởng và bị gián đoạn.
Đặc biệt là giao thông, nếu giao thông vận tải gián đoạn thì sẽ gây ra hệ lụy gián đoạn cho tất cả các lĩnh vực sản xuất khác, vì đây là ngành kết nối giữa nguyên vật liệu đầu vào và cũng như các ngành sản xuất đầu ra.
Từ đó sẽ ảnh hưởng đến các mục tiêu tăng trưởng của chúng ta, đặc biệt là mục tiêu tăng trưởng về GDP.
Với bối cảnh của Việt Nam hiện nay, sau đại dịch COVID-19 chúng ta đặt ra mục tiêu phục hồi kinh tế rất lớn. Thế nhưng việc "đứt gãy" vừa qua cũng làm cho đà tăng trưởng chậm lại và gây ra những hệ lụy rất lớn trong phát triển kinh tế.
Dưới góc độ xã hội, chúng ta thấy rằng, khi không có sản xuất thì sẽ không có việc làm, gây ra bất ổn. Ngay trong câu chuyện là niềm tin của người dân vào sự quản lý, điều hành của các cơ quan nhà nước cũng bị lung lay.
Ông Nguyễn Đức Hạnh - Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty CP dầu khí Sơn Hải - cho biết, Nghị định 53 và Nghị định 95 trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu quy định phải bảo đảm 20 ngày, nhưng thực tế chỉ được 6,5 ngày. Vì không được dự trữ đầy đủ nên xảy ra tình trạng đứt gãy nguồn cung ứng.
Về giải pháp, ông cho rằng, Nhà nước nên sớm hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật. Có thể ban hành Luật Dự trữ nguyên liệu xăng dầu như Nhật Bản ban hành 2 luật dự trữ và luật giám sát chất lượng.
"Như bản thân tôi, năm ngoái loay hoay hơn nửa năm làm kho dự trữ xăng dầu 35.000 - 40.000 m3 với tổng mức đầu tư 500 tỷ. Nhưng khi cân đối tài chính, cân đối dự trữ xăng dầu đưa ra các ngân hàng vay vốn rất khó, các ngân hàng không chấp nhận. Vì đầu vào hoàn toàn là thị trường nhưng đầu ra do Nhà nước hoàn toàn điều hành", ông nói.
Ông Hạnh cho rằng, điều hành xăng dầu theo thế giới phẳng. Lợi nhuận kinh doanh rất mỏng, rất thấp nhưng rủi ro rất cao. Mặt hàng nếu một vài ngày không bán được là lỗ, nhiều khi chiết khấu đến 2.000 đồng nhưng giá giảm đến 1.900 đồng.
Cho nên, rất khắc nghiệt, các doanh nghiệp kinh doanh mấy năm nay rất khó khăn. Đề nghị các cơ quan, bộ ngành có giải pháp thời gian tới.
