Qua Công ty môi giới Kim Hạnh Việt, nhiều doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu điều đến các đối tác tại Ý, nhưng rồi, các bên đã không thể xác định chính xác người mua và không biết ai đang giữ bộ chứng từ gốc. Theo Quy tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ (UCP600), ai có bộ hồ sơ gốc thì hãng tàu sẽ giao hàng cho người ấy.
Khi có dấu hiệu mất kiểm soát các lô hàng, doanh nghiệp xuất khẩu cùng với Hiệp hội Điều Việt Nam đã phản ứng rất nhanh, Bộ Ngoại giao vào cuộc và Thủ tướng Chính phủ đã trực tiếp chỉ đạo.
Tuy nhiên, việc phán quyết ai là chủ thực sự của lô hàng trong trường hợp mất kiểm soát chứng từ gốc là không hề đơn giản. Bài học rút ra là phải giao dịch chính xác và trực tiếp với người mua, trên cơ sở đánh giá của các công ty chuyên kiểm tra tín nhiệm độc lập. Môi giới chỉ là môi giới, không bao giờ thay thế được bên bán, bên mua.
Dịch vụ kiểm tra tín nhiệm đã rất phổ biến trên thế giới nhưng vẫn còn xa lạ với các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.
Sâu xa hơn, vụ việc 36 container điều có nguy cơ bị mất ở Ý, xét ở góc độ khác, lại có thể là cơ hội để hoàn thiện pháp lý, kiên quyết ngăn chặn gian lận thương mại từ đầu.
Khi trên nghị trường, hàng trăm đại biểu Quốc hội bàn chuyện làm luật thì ngoài thực tế, cũng có hàng ngàn luật sư tìm đủ mọi cách để vẽ một đường lách luật song song. Đó là cuộc rượt đuổi không ngừng giữa hệ thống pháp lý và thực tiễn đời sống, tồn tại ở khắp mọi nơi trên hành tinh này. Các chiêu trò chuyển giá, tạm nhập tái xuất, xuất nhập khẩu qua nước thứ 3 để tránh thuế… đều là những kỹ thuật chạy đua liên tục giữa thực tế và chính sách.
Việc 36 container điều xuất khẩu đi Ý vừa rồi là một rủi ro, nhưng trong nguy luôn có cơ, nếu chúng ta nhìn thấu suốt bản chất vấn đề và lên kế hoạch hành động sớm.
Cuối cùng, chúng ta cần có thực lực. Đó là diện tích canh tác lớn, những nhà máy chế biến sâu, với nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Chúng ta cần những công ty thương mại uy tín, có thể chứng minh cho thế giới nguồn gốc hạt điều đến từ những sườn đồi Việt Nam, được trồng và chế biến bởi những bàn tay cần cù, thông suốt về tính sở hữu.
Có như vậy, hạt điều Việt Nam mới tự tại bước đến bàn ăn của các gia đình trên khắp thế giới.
