Cụ thể, ông Lưu Đức Huy - Vụ trưởng Vụ Chính sách Thuế cho biết, chính sách ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) hiện hành mà nhiều trường hợp được hưởng nếu tính trong cả thời gian hoạt động bình thường của dự án (khoảng 50 năm) cũng không ưu đãi hơn so với mức nộp 15% thuế tối thiểu toàn cầu (thuế TTTC) suốt đời dự án, trừ trường hợp dự án được kéo dài thời gian ưu đãi về thuế suất thuế TNDN 10% từ 15 năm lên 30 năm và dự án được hưởng ưu đãi theo Quyết định số 29/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng.
Tuy nhiên, do áp dụng ưu đãi thuế suất thấp và được ưu đãi miễn thuế, giảm thuế nên trên thực tế, thuế suất đối với các dự án đầu tư của doanh nghiệp FDI có ưu đãi sẽ có thuế suất thực tế trong thời gian được hưởng ưu đãi thấp hơn mức thuế suất tối thiểu là 15%.
Tổng cục Thuế đã rà soát theo số liệu quyết toán thuế TNDN năm 2022, có khoảng 120 tập đoàn nước ngoài đầu tư vào Việt Nam (với khoảng trên 1000 doanh nghiệp) chịu ảnh hưởng của thuế TTTC.
Nếu các quốc gia khác đều áp dụng thuế TTTC bắt đầu từ năm 2024, các quốc gia có công ty mẹ sẽ được thu thêm phần thuế chênh lệch năm 2024 ước tính khoảng trên 14.000 tỉ đồng.
Về phía các tập đoàn của Việt Nam có đầu tư ra nước ngoài thuộc đối tượng áp dụng của thuế TTTC, Tổng cục Thuế đã đánh giá sơ bộ ảnh hưởng của thuế TTTC tới 2 tập đoàn của Việt Nam có đầu tư lớn ra nước ngoài là Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN).
Đối với Viettel, mức thuế suất thuế TNDN tại các nước do Viettel đầu tư trực tiếp hoặc gián tiếp đều trên 15%, trừ tại Viettel Đông Timor mức thuế 10% (được miễn thuế theo từng khu vực, bình quân thuế suất thực tế từ 5-7 %).
Như vậy, nếu Việt Nam áp dụng thuế TTTC mà Đông Timor không áp dụng quy định thuế tối thiểu nội địa bổ sung đạt chuẩn thì sẽ có khả năng thu thêm phần thuế TNDN chênh lệch giữa thuế TTTC so với mức thuế thực tế Viettel phải nộp tại Đông Timor.
Còn đối với PVN, các dự án đầu tư ra nước ngoài của PVN tập trung chủ yếu là các dự án trong lĩnh vực dầu khí, chịu mức thuế suất thuế TNDN hoặc loại thuế tương tự tại các quốc gia khá cao, từ 30% đến 60%.
Do đó, việc áp dụng thuế TTTC hiện tại không ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư ra nước ngoài của PVN.
"Việc áp dụng các quy định về thuế TTTC mang lại cho Việt Nam những cơ hội mới như góp phần tăng nguồn thu ngân sách nhà nước từ phần thu thuế bổ sung. Đồng thời, tăng cường hội nhập quốc tế, cải cách hệ thống thuế theo hướng phù hợp với thông lệ và chuẩn mực quốc tế thông qua việc sửa đổi chính sách thuế TNDN và pháp luật có liên quan.
Bên cạnh đó còn giảm thiểu hiện tượng trốn thuế, tránh thuế, chuyển giá, chuyển lợi nhuận. Bởi việc các nước ban hành các chính sách ưu đãi thuế TNDN để thu hút đầu tư nước ngoài khiến cho các hiện tượng này diễn ra ngày càng phức tạp, có thể dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp sẽ lợi dụng cơ hội để chuyển lợi nhuận từ nước có thuế suất cao sang nước có thuế suất thấp hơn, từ đó xảy ra tình trạng thất thu thuế" - ông Lưu Đức Huy cho biết.
