Ngày 25.3.2020, Thủ tướng có ý kiến chỉ đạo (tại công văn số 2280/VPCP-NN của Văn phòng Chính phủ) giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, các cơ quan liên quan thành lập đoàn kiểm tra liên ngành làm việc với các địa phương và doanh nghiệp xuất khẩu gạo, rà soát, đánh giá về nguồn cung thóc, gạo, tình hình xuất khẩu gạo để báo cáo Thủ tướng xem xét điều chỉnh hoạt động xuất khẩu gạo.
Tiếp đó, Bộ Công Thương đã chủ trì làm việc với các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp để xây dựng báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ.
Sau khi Thủ tướng đồng ý xuất khẩu gạo trở lại nhưng phải đảm bảo an ninh lương thực, ngày 10.4, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 1106/QĐ-BCT công bố hạn ngạch xuất khẩu gạo trong tháng 4.2020.
Mới đây ngày 16.4, Bộ Tài Chính đã có văn bản số 4676 do Thứ trưởng Vũ Thị Mai ký gửi Thủ tướng Chính phủ về việc công tác quản lý tài chính đối với mặt hàng gạo.
Theo đó, văn bản này nêu rõ thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại công văn số 2280 của Văn phòng Chính phủ, Bộ Công Thương đã làm việc với các đơn vị, trong đó có thành viên là Bộ Tài chính. Tuy nhiên, thời gian cuộc họp chỉ có 1/2 ngày nên chưa thể đánh giá được tổng thể nguồn cung và tình hình xuất khẩu gạo theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Về việc này, Bộ Tài Chính đã có 02 lần tham gia ý kiến với Bộ Công Thương. Cụ thể, tại công văn số 3905/BTC-QLG ngày 03.4.2020, Bộ Tài chính có đề nghị tiếp tục cho xuất khẩu gạo đối với gạo nếp, gạo đồ, gạo hữu cơ, gạo thơm; tạm dừng xuất khẩu loại gạo tẻ thường đến hết 15.6.2020 để đảm bảo mua đủ gạo dự trữ quốc gia.
Ngày 10.4.2020, Bộ Tài chính tiếp tục ra công văn số 4355/BTC-QLG có ý kiến như sau nhiều doanh nghiệp đã được phê duyệt kết quả trúng thầu và thông báo kết quả trúng thầu nhưng có văn bản từ chối ký hợp đồng hoặc không đến ký hợp đồng với số lượng 160.300 tấn. Do vậy, Bộ Tài chính đề nghị chỉ cho phép xuất khẩu gạo đối với những doanh nghiệp đã trúng thầu với Cục Dự trữ Nhà nước khu vực và phải ký hợp đồng giao hàng xong. Chỉ thực hiện xuất khẩu gạo sau ngày 15.6.2020.
“Không được ký hợp đồng xuất khẩu gạo tẻ thường mới (kể cả phụ lục hợp đồng làm thay đổi số lượng gạo xuất khẩu), tạm dừng xuất khẩu loại gạo tẻ thường đến hết 15.6.2020. Tiếp tục cho xuất khẩu gạo đối với gạo nếp, gạo đồ, gạo hữu cơ, gạo thơm. Bộ Công Thương chủ trì xây dựng lộ trình hợp lý để thực hiện xuất khẩu gạo của những hợp đồng đã ký từ tháng 6.2020 đến tháng 12.2020 phù hợp với diễn biến dịch ở Việt Nam và thế giới, phù hợp với an ninh lương thực trong bối cảnh khả năng diễn ra khủng hoảng kinh tế toàn cầu”, văn bản do Thứ trưởng Vũ Thị Mai ký nêu.
Tại văn bản này, Bộ Tài chính cũng nêu rõ theo phương án điều hành nêu trong dự thảo của Bộ Công Thương cho thấy doanh nghiệp rất bị động trong quyết định phương án kinh doanh, thậm chí phải đền bù hợp đồng do không còn số lượng được xuất. Do vậy, Bộ Tài chính đề xuất giao Hiệp hội Lương thực Việt Nam phân bổ chỉ tiêu xuất khẩu giữa các doanh nghiệp có sự giám sát của Bộ Công Thương; hoặc giao Bộ Công Thương phân bổ hạn ngạch xuất khẩu gạo trong điều kiện dịch bệnh COVID-19.
