Lịch sử Mười lời thề danh dự của quân nhân
Cuối năm 1944, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ đạo cần phải tập trung những cán bộ và chiến sĩ anh dũng nhất, những vũ khí tốt nhất, tổ chức ra một đội vũ trang tập trung, một đội quân chủ lực để hoạt động. Người căn dặn phương châm hoạt động của Đội là: “Phải dựa vào dân, dựa chắc vào dân thì kẻ địch không sao tiêu diệt được. Tổ chức của Đội phải lấy chi bộ Đảng làm hạt nhân lãnh đạo”.
Chấp hành chỉ thị của Người, ngày 22.12.1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập tại một khu rừng giữa hai tổng Hoàng Hoa Thám và Trần Hưng Đạo thuộc châu Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng. Đội gồm 34 chiến sĩ, có 34 khẩu súng các loại, biên chế thành 3 tiểu đội, có chi bộ Đảng lãnh đạo, do Đại tướng Võ Nguyên Giáp tổ chức và chỉ huy.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp kể về thời khắc lịch sử này như sau: “Giữa mùa đông, khí trời nơi non cao lạnh buốt. Trong khu rừng đại ngàn với những hàng cây thẳng tắp. Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân, lần đầu tiên tập họp đội ngũ chỉnh tề, dưới lá cờ sao đỏ thắm. Đại diện Liên tỉnh ủy Cao - Bắc - Lạng cùng với rất đông đại biểu nhân dân Tày, Mán, Nùng của hai tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn đến tham dự, đứng thành hai hàng hai bên bộ đội”.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói tiếp: “Các đồng chí! Chính trị trọng hơn quân sự, tuyên truyền trọng hơn tác chiến, nhiệm vụ ấy có tính chất là một nhiệm vụ giao thời. Vận dụng vũ trang tuyên truyền để kêu gọi toàn dân đứng dậy, chuẩn bị cơ sở chính trị và quân sự cho cuộc khởi nghĩa sau này”. Tiếp đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp thay mặt cho toàn Đội long trọng tuyên đọc lần lượt Mười lời thề danh dự cùng những cánh tay vung lên, hô vang: “Xin thề! Xin thề!”.
Vang vọng Mười lời thề
Mười lời thề danh dự của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân đã trở thành Mười lời thề danh dự của Quân đội nhân dân Việt Nam sau này. Đến nay, quân nhân trong Quân đội nhân dân Việt Nam đều phải thuộc từng câu từng chữ trong Mười lời thề danh dự. Giá trị cốt lõi của Mười lời thề hầu như không thay đổi trong suốt những năm qua, mặc dù một điểm, ngôn từ đã được thay thế cho phù hợp. Điều này chứng tỏ tầm nhìn bao quát từ quá khứ đến tương lai của Đại tướng Võ Nguyên Giáp:
"Chúng tôi, đội viên Đội quân giải phóng Việt Nam, xin lấy danh dự một người chiến sĩ cứu quốc mà thề dưới lá cờ đỏ sao vàng năm cánh:
1. Hy sinh tất cả vì Tổ quốc Việt Nam, chiến đấu đến giọt máu cuối cùng để chống xâm lược và bọn gian phản quốc, để giải phóng cho toàn dân Việt Nam, làm cho nước Việt Nam trở nên một nước dân chủ, độc lập, tự do, ngang hàng với các nước Dân chủ trên thế giới.
2. Tuyệt đối phục tùng mệnh lệnh cấp trên, khi nhận một nhiệm vụ gì sẽ tận tâm, tận lực thi hành cho nhanh chóng và chính xác.
3. Bao giờ cũng kiên quyết phấn đấu, dù gian lao khổ hạnh cũng không phàn nàn, vào sống ra chết cũng không sờn chí, khi ra trận mạc quyết chí xung phong, dù đầu rơi máu chảy cũng không lùi bước.
4. Lúc nào cũng khẩn trương, hoạt bát, hết sức học tập, chiến đấu để tự rèn luyện thành một người quân nhân cách mạng, xứng đáng là một người chiến sĩ tiên phong giết giặc, cứu nước.
5. Tuyệt đối giữ bí mật cho mọi việc của đội như nội dung, tổ chức, kế hoạch hành động cùng những người chỉ huy trong đội và giữ bí mật cho tất cả các đoàn thể cứu quốc.
6. Nếu trong lúc chiến đấu bị quân địch bắt được, dù bị cực hình tàn khốc thế nào, cũng quyết một lòng trung thành với sự nghiệp cứu quốc, không bao giờ phản bội xưng khai.
7. Hết sức ái hộ các bạn chiến đấu trong đội cũng như ái hộ bản thân, hết lòng giúp nhau trong lúc thường cũng như lúc ra trận.
8. Bao giờ cũng chủ trương giữ gìn vũ khí của đội, quyết không để cho vũ khí hư hỏng hoặc rơi vào tay quân thù.
9. Khi tiếp xúc với dân chúng sẽ làm đúng với 3 điều nên: Kính trọng dân, cứu giúp dân, bảo vệ dân; và ba điều răn: Không dọa nạt dân, không lấy của dân, không quấy nhiễu dân để gây lòng tin cậy ái đới của dân chúng, thực hiện quân dân nhất trí cứu nước diệt gian.
10. Bao giờ cũng nêu cao tinh thần tự phê bình và sửa chữa tư cách cá nhân mô phạm, không làm điều gì hại đến thanh danh của đội quân giải phóng và hại đến quốc thể Việt Nam".
Mười lời thề đã luôn nhắc nhở mỗi người lính trong mọi hoạt động hàng ngày cũng như khi đối mặt với quân thù, nhấn mạnh quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ vinh quang mà Đảng và nhân dân giao cho họ. Trên mỗi chặng đường chiến đấu và chiến thắng, Mười lời thề đã trở thành máu thịt đối với người chiến sĩ.
Thực hiện chỉ thị của lãnh tụ Hồ Chí Minh: "Trong một tháng phải có hoạt động. Trận đầu nhất định phải thắng lợi", Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân đã cải trang, dùng mưu tập kích diệt đồn Phai Khắt, Nà Ngần trong liên tiếp hai ngày 25 và 26.12.1944. Đây là hai trận đánh đầu tiên, thể hiện sự gan dạ mưu trí, tinh thần triệt để chấp hành mệnh lệnh của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân. Hai trận đánh có tiếng vang lớn, cổ vũ phong trào cách mạng trong khu căn cứ, mở đầu truyền thống đánh tiêu diệt, đánh chắc chắn, đánh thắng ngay từ trận đầu của Quân đội nhân dân Việt Nam.
