Tranh anh vẽ chặt chẽ, chắc chắn về bố cục, nhưng lại được “trang hoàng” bởi đường nét và màu sắc tạo nên sự cộng hưởng toàn diện đối với người xem. Sự cộng hưởng mang phẩm chất của một anh hai quan họ - vừa nghiêm cẩn chăm chút, vừa rộn ràng, xao xuyến chờ đón mỗi cuộc chơi của mình.
Trong vựng tập “Tranh Quan họ” năm 1998, Đỗ Dũng tự nhận mình “được tiếng là người mê quan họ, nhưng không phải để hát”. Anh biết mình “hát quan họ không giỏi”, nhưng anh “vẽ quan họ”. 19 năm trước họa sĩ đã viết về cuộc chơi hội họa của mình một cách giản kiệm nhưng đầy chắc nịch: “Có người nói tôi vẽ quan họ bằng bút pháp mạnh mẽ quá. Tôi nghĩ như thế đã ăn nhằm gì khi tôi muốn vẽ cái bên trong của quan họ. Tôi luôn thích thú những trang hoàng thật đẹp của người quan họ: Trang hoàng chỗ đứng/ Trang hoàng câu hát/ Trang hoàng nỗi nhớ niềm mong/ Trang hoàng cả nỗi đau và thất vọng”…
Đó là cuộc chơi bột màu giàu tâm trạng: “Nhớ bạn”, “Vào chùa”, “Mùa xuân đi hội”, “Ngựa Hồ, chim Việt”, “Nam nhi”… khi họa sĩ ở tuổi 42. Tố chất ngấm quan họ ở tạng người từng học mỹ thuật đã cho họa sĩ những bức tranh đẹp toàn diện: Từ đề tài, bố cục đến đường nét, màu sắc. Nhân vật chính trong các bức tranh bước ra từ đời thực của xứ Kinh Bắc cổ kính thâm trầm với liền anh, liền chị, ngựa đá, mái chùa nhưng lại không mang nét tả thực. Nói như họa sĩ Lương Xuân Đoàn, tranh của Đỗ Dũng xếp vào loại biểu hiện - trừu tượng.
Nhưng biểu hiện - trừu tượng chỉ là một cách gọi, điều đặc biệt là Đỗ Dũng biết cách đưa người xem về với ngày hội của màu sắc thông qua ấn tượng của mình. Ấn tượng bền vững về một vùng đất - nơi đình chùa có mái ngói, cửa lim, tường gạch cổ kính hòa điệu cùng sự lộng lẫy, thâm trầm của những pho tượng sơn son thếp vàng. Nơi cờ phướn, cảnh rước thánh nhập vào đoàn người, với trang phục nhiều dải màu phấp phới.…
Vẽ quan họ nhưng Đỗ Dũng đã mang được tinh thần ngày hội vào đề tài quan họ. Cho dù bố cục chặt, anh không đi vào chi tiết mà thiên về vẽ những mảng, miếng để tạo ấn tượng thị giác. Những màu tươi như đỏ, cam, vàng, xanh dương, hồng đào, trắng bao giờ cũng được hòa sắc với những màu chắc như đen, nâu đậm. Những liền anh, liền chị trong tranh không hiện ra với chân dung cụ thể, rõ ràng mà thường được họa sĩ tạo hình kiểu “mất nét”. “Cách diễn tả mang tính tượng trưng” khiến tranh của Đỗ Dũng động hơn tĩnh và tác động của màu sắc, ánh sáng thường “đập vào mắt người ta bằng cả bức tranh chứ không phải ở một chi tiết nào”.
 |
| Gọi đôi |
Sẽ sai lầm nếu cho rằng chọn “cách diễn tả mang tính tượng trưng” là bởi họa sĩ không vững hình họa. Phải rất chắc hình họa anh mới có thể vẽ minh họa dài hơi ở các báo và tạp chí như Lao Động Cuối tuần, Phụ nữ Việt Nam, Văn nghệ, Văn nghệ quân đội, An ninh Thủ đô, Hà Nội mới, Điện ảnh... Dù chỉ là bức vẽ kích thước nhỏ, đòi hỏi tính đồ họa cao, cần sự khúc chiết, bớt độ chuyển màu để phù hợp với in ấn nhưng không vì thế tranh minh họa bớt đi sự hấp dẫn.
Sự tinh tường của họa sĩ là biết chọn chi tiết, nhân vật, thời điểm trong câu chuyện để vẽ minh họa. Ở một góc độ nào đấy, tranh minh họa phải có sự độc lập của nó, tức là “nhìn minh họa người ta được cộng thêm cảm giác thị giác đối với câu chuyện”, “vẽ để người đọc, người xem có thêm liên tưởng”.
Từ hội họa giá vẽ đến minh họa không phải là một khoảng cách quá xa. Tuy nhiên không phải họa sĩ nào vẽ tranh đẹp thì minh họa cũng giỏi. Đỗ Dũng chắc chắn ở cả hai địa hạt này đồng thời nhận thấy mối liên hệ bổ sung giữa chúng. Vì nghề nghiệp hay vì “mê vẽ” đều có thể hiểu được. Nhưng từ một người “mê quan họ” trở thành anh hai chủ nhiệm Câu lạc bộ quan họ truyền thống Nhị Hà có lẽ là một chuyện khác.
Gồm 18 thành viên ban đầu, Câu lạc bộ quan họ truyền thống Nhị Hà tập hợp những người yêu quan họ sống ở Hà Nội (dù quê quán ở nhiều nơi khác nhau).
