Suốt 8 năm qua, họ đã lặn lội đi tìm đồng đội tại các chiến trường xưa, chúng tôi biết rõ điều đó vì đã cùng đồng hành trong nhiều hành trình. Lần này, nhóm cựu chiến binh, thân nhân gia đình liệt sĩ khởi hành vào lõi Vườn quốc gia Chư Mom Ray (Kon Tum), nơi đã từng diễn ra những trận chiến sinh tử đẫm lệ còn mãi trong ký ức người lính. Một chuyến đi được tổ chức chu đáo hết mức có thể, đầy đủ nhất từ trước đến nay với bản đồ tác chiến, la bàn, máy định vị GPS, flycam dò đường, máy dò kim loại…nhằm tìm nơi hy sinh của những đồng đội đến giờ vẫn còn nằm lại với đất rừng Tây Nguyên.
 |
| Xe chúng tôi đi qua rất nhiều trầy trật, trồi sụt của đất rừng Tây Nguyên, có nhiều lúc nghiêng đến nỗi tưởng chừng như sắp lật. Chiếc bán tải này đã bền bỉ đi tới điểm tận cùng của đường mòn nơi phương tiện cơ giới còn có thể đi lại được, đến lúc đó mới chịu dừng hạ trại. |
 |
| Chốn rừng thiêng nước độc vẫn như trong các trang sách cũ, đầy gai góc và nắng lửa. Muỗi to như ruồi, chỉ cần đứng im 1 phút là chúng bu tới cùng với kiến rừng. Có cả kiến bọ nhọt, loài mà một phát cắn của nó có thể dứt thịt con mồi. |
 |
| Sau đêm mưa rừng tầm tã, chúng tôi trở dậy chuẩn bị đồ ăn. Các cựu chiến binh nói rằng, đã lâu quá rồi mới lại có một dịp cùng mắc võng trên rừng Trường Sơn ngủ với anh em còn nằm lại một đêm như những năm tháng xa xưa. |
 |
| Mâm cỗ cúng đồng đội sau 49 năm. Đồ lễ được chuẩn bị rất chu đáo. |
 |
 |
| Chúng tôi đi theo những tọa độ đã định sẵn trên bản đồ, leo lên những dốc núi, luồn qua những nương rẫy của người dân lẫn những vạt rừng già Chư Mom Ray. Sau ít ngày, đoàn đã xác định được cả vị trí Trạm phẫu và võng yên ngựa nơi bộ đội ta hy sinh. Vẫn còn nguyên ở đó những hố bom, nóc hầm bị sập nằm im ắng lạnh lẽo giữa rừng, với những lối giao liên giờ đã xanh rêu bởi lâu quá rồi không có ai qua lại. |
 |
| Chuyến đi này chúng tôi gặp nhiều điều lạ: Bướm bay hàng đàn bên xe; cầu xin trời đất đừng mưa nữa thì 3 ngày tiếp theo không rơi một giọt nước; luôn có tiếng chim kêu lốc cốc ven đường như chỉ lối, khi đến nơi thì tiếng chim không còn nữa; đốt nhang ở nơi bộ đội đóng quân gần cao điểm võng yên ngựa có gần 200 con người hy sinh thì vừa xòe lửa nhang lập tức bùng cháy, tàn lửa rơi thủng bản đồ. |
 |
| Cựu chiến binh Hồ Đại Đồng và Đặng Ngọc Linh ôm chầm lấy nhau xúc động sau khi đến được tọa độ 836915 sâu trong rừng già ở độ cao 797m và tìm thấy nhiều hầm cũ của bộ đội bị sập. Vị trí này cách 700m và cao hơn bình độ 1 đại đội quân Mỹ đã qua đêm ngày 29.4.1968 100m, cách nơi có 196 bộ đội hy sinh 1.200m (hai điểm 46 bộ đội và 150 bộ đội hy sinh chỉ cách nhau 200m). Sau chuyến đi, các cựu chiến đi đã có văn bản gửi Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Kon Tum mô tả chi tiết và đề nghị cơ quan chức năng tiếp tục tìm kiếm những người hiện đang còn nằm lại. Sự hy sinh của 196 người lính ở tọa độ 828906 và 828908 ở núi Chư Rơ Ban năm 1968 là có thật và đến nay chưa có đơn vị, cá nhân nào đến tìm kiếm, quy tập, ngoài những người lính già đi sâu vào lõi rừng Chư Mom Ray tìm bạn chiến đấu năm xưa. |
Những ngày cuối tháng 3, đầu tháng 4 vừa qua, việc tìm kiếm trên thực địa đã diễn ra tại núi Chư Rơ Ban (tọa độ YA 821911) và núi Chư Bok Dak (tọa độ YQ 895866). Xuất xứ của chuyến đi dựa trên các thông tin như sau: Đêm 29.4.1968, Tiểu đoàn 7 Trung đoàn 209 (thời gian đó gọi là K4, E320) đánh tập kích 1 đại đội của Sư đoàn 4 Mỹ ở một võng núi yên ngựa trên đường giao liên khu vực xã Mo Ray huyện Sa Thầy. Tổng số bộ đội hy sinh đến nay chưa xác định được chính xác, trong đó có Đại đội trưởng Phạm Thái Khải - người quê gốc Thái Bình.
Thông tin từ phía quân đội Mỹ cho thấy, trong tháng 4 - 5.1968, Sư đoàn 4 và Lữ dù 173 Mỹ mở chiến dịch Mac Arthur đánh vào các cơ sở hậu cần, đường giao liên, nơi trú quân của ta ở khu vực Chư Moor. Quân ta có 2 Trung đoàn 209 và 66 tham chiến.
Trong ngày 29.4 có hai trận đánh đáng chú ý được quân Mỹ ghi lại: Tại tọa độ YA 828908 có 150 thi thể quân Bắc Việt, quân phục còn mới. Tại tọa độ YA 828906 có 46 thi thể quân Bắc Việt, thu một số vũ khí.
Thông tin từ Cục Chính sách - Bộ Quốc phòng cho hay, trong ngày 29.4.1968, Trung đoàn 209 có 12 người hi sinh, có 6 chiến sĩ Hà Nội, 5 người được chôn cất tại Chư Bok Dak. Như vậy thương vong và hy sinh trong ngày này là hoàn toàn có thật.
Trong các tháng 3 - 4 - 5.1968, ở Trạm phẫu Trung đoàn đặt tại Chư Bok Dak, các thương binh nặng trong các trận đánh ở Chư Tan Kra (M2), Chư Rơ Ban (M3), Chư Tan An (M4) khi chết được chôn cất ở đây, trong đó có cả 1 tù binh Mỹ da trắng.
Các cựu chiến binh năm xưa nay tuổi đã xế chiều, nhưng họ vẫn tận tâm tận lực vượt cả ngàn cây số, lội núi băng rừng lần hồi đi tìm lại nơi đồng đội mình từng chiến đấu và nằm xuống. Tuổi thanh xuân đi chiến đấu, tuổi già đi tìm mộ bạn, những trang đời trọn nghĩa vẹn tình đang dần khép lại một vòng tròn hết sức đáng trân trọng như thế.
