Báo cáo PCI năm nay lần đầu tiên đưa tiêu chí “an ninh trật tự” trong kết quả điều tra. Đại ý, dù “không có dấu hiệu tội phạm lan tràn ngoài tầm kiểm soát”, nhưng vẫn có 3% số DN cho biết phải trả tiền bảo kê cho các băng nhóm côn đồ, tổ chức xã hội đen để được yên ổn làm ăn. Và đây lại là “nỗi lo có xu hướng nổi bật” của doanh nghiệp năm qua.
Một môi trường kinh doanh mà lại bị thao túng, bảo kê bởi băng nhóm, bởi xã hội đen rõ ràng là một môi trường thiếu lành mạnh, nhất là khi mức độ đó được tính đếm thống kê bằng các con số %.
Và có lẽ, không khó để nhận ra đâu là địa hạt để bị thao túng, đe nẹt nhất: Khai thác lâm sản, khoáng sản, vận tải hành khách,... trong những dịch vụ giải trí tranh tối tranh sáng bar, karaoke.
Bảo kê không chỉ nơi rừng xanh núi đỏ, mà bảo kê ngay trên vỉa hè đường phố. Bảo kê ngầm với những băng nhóm, anh chị. Và bảo kê giữa thanh thiên bạch nhật.
Nói công bằng, có cả những loại bảo kê không thể xác định là xã hội đen hay không nữa khi chính Chủ tịch Hà Nội Nguyễn Đức Chung có lần nhắc tới con số 150 quán bia “có công an chống lưng”.
Phải chăng đó là các địa hạt rất mong manh giữa đúng/sai, vi phạm/không vi phạm? Phải chăng đó là địa hạt đặc thù, nhạy cảm hoặc thiếu sự quản lý nhà nước, hoặc có sự bắt tay thỏa thuận ngầm.
Nhưng xét ra, 3% số DN đang phải trả tiền “bảo kê” cho các băng nhóm xã hội đen không nguy hại bằng 53% phải trả “chi phí không chính thức”.
Chi phí không chính thức là chi phí ngầm, là phí bôi trơn, là lót tay, là “bánh mì”, là tham nhũng vặt.
Nó đè nặng DN không chỉ bởi con số % vượt quá nửa (53%) mà còn ở sự tàn phá khi rất nhiều DN, trong 1 đồng lợi nhuận, phải chi từ 0,7 cho đến đủ 1 đồng “bôi trơn”.
Điều lạc quan từ con số 53% số DN phải chi trả chi phí không chính thức năm nay là nó đã “đỡ đè nặng lên DN” như đánh giá của VCCI. Ngay chính các DN cũng nhìn nhận chi phí ngầm hay tình trạng nhũng nhiễu đã giảm đáng kể so với trước. Rõ ràng, đó là kết quả của những nỗ lực không mệt mỏi từ phía Chính phủ trong việc kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, kết quả của cuộc chiến chống tham nhũng, tiêu cực, cho dù 53% vẫn là một tỉ lệ % không thể chấp nhận nổi.
