Tỉ phú Elon Musk có thể đã vui mừng quá sớm về việc SpaceX nhận được hợp đồng chế tạo tàu vũ trụ đưa phi hành gia lên mặt trăng trong sứ mệnh Artemis, vì những thách thức pháp lý từ các đối thủ nhà thầu quốc phòng Dynetics có trụ sở tại Alabama và công ty Blue Origins của ông trùm Amazon Jeff Bezos.
“NASA chỉ thị cho SpaceX rằng, tiến độ thực hiện hợp đồng Hệ thống Đổ bộ Con người (HLS) đã bị đình chỉ cho đến khi Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ Mỹ (GAO) giải quyết tất cả các vụ kiện còn tồn đọng liên quan” - RT dẫn lời phát ngôn viên Monica Witt cho biết hôm 29.4, trích dẫn phản đối từ hai đối thủ.
Hệ thống Đổ bộ Con người (HLS) được sử dụng trong chương trình Artemis - dự án đầy tham vọng của Mỹ nhằm đưa người phụ nữ đầu tiên và "người da màu đầu tiên" lên mặt trăng.
Quyết định được đưa ra chỉ hai tuần sau khi NASA thông báo SpaceX sẽ nhận được "hợp đồng cột mốc trị giá 2,89 tỉ USD". Tàu vũ trụ Starship của Elon Musk đã được chọn làm cơ sở cho tàu đổ bộ mặt trăng, đánh bại các đề xuất của Blue Origins và Dynetics.
Trước đó, vào tháng 4.2020, NASA đã ký hợp đồng 10 tháng trị giá 135 triệu USD với SpaceX, trong khi cung cấp 579 triệu USD cho Blue Origins - công ty tên lửa do tỉ phú giàu nhất thế giới Jeff Bezos thành lập - và 253 triệu USD cho Dynetics để thực hiện công việc thiết kế thêm trên tàu đổ bộ.
Dynetics của nhà thầu khổng lồ Leidos thuộc Lầu Năm Góc phàn nàn rằng, NASA đã bỏ qua thực tế là bốn tàu Starship đã “phát nổ ở nhiều giai đoạn khác nhau trong các chuyến bay thử nghiệm trong những tháng gần đây” - theo Space News.
Trong đơn khiếu nại đệ trình lên Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ hôm 26.4, Dynetics lập luận, không thể coi nhẹ tác động chống cạnh tranh và ảnh hưởng của chiến lược đã thay đổi của NASA.
Công ty cho hay, NASA lẽ ra nên sửa đổi hoặc yêu cầu các nhà thầu sửa đổi đề xuất của họ, một khi rõ ràng là Quốc hội sẽ chỉ cấp cho NASA 25% trong số 3,3 tỉ USD được yêu cầu cho năm tài chính 2021.
Blue Origins cũng phản đối quyết định hôm 26.4, cho rằng có “lỗi” trong quá trình và “cần được giải quyết và khắc phục”. Người sáng lập SpaceX - tỉ phú Elon Musk - đã đáp trả bằng cách chế nhạo công ty đối thủ trên mạng xã hội.
Các cuộc đấu đá là một bước lùi khác cho cuộc chơi của NASA nhằm phục hồi chương trình mặt trăng của Mỹ. Sứ mệnh Artemis được chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump phóng vào năm 2017, với mục đích hạ cánh lên mặt trăng vào năm 2024.
Mốc thời gian đó đã lùi xa hơn khi Quốc hội từ chối cấp vốn đầy đủ cho dự án - một trong số ít các sáng kiến thời ông Donald Trump không bị chính quyền Tổng thống Joe Biden loại bỏ. Vẫn còn phải xem liệu giám đốc mới của NASA - nhà lập pháp lâu năm của Đảng Dân chủ Bill Nelson, được Thượng viện nhất trí xác nhận vào ngày 29.4 - có thể xoay chuyển tình thế hay không.
Cùng ngày Nelson được xác nhận, Trung Quốc đã phóng module cốt lõi của trạm vũ trụ vĩnh viễn của riêng mình. Đây là một bước tiến lớn trong hoạt động khám phá không gian của Trung Quốc - quốc gia mới đưa phi hành gia đầu tiên lên quỹ đạo vào năm 2003.
Sau khi module Thiên Hà hoàn thành, Trung Quốc sẽ trở thành quốc gia thứ ba vận hành riêng một trạm vũ trụ. Liên Xô là nước đầu tiên với chương trình Salyut, đã phát triển thành Mir và sau đó là Trạm vũ trụ quốc tế (ISS).
Đầu tuần này, các nhà chức trách vũ trụ Nga đã đưa ra khả năng phóng trạm vũ trụ của riêng nước này để thay thế ISS đã già cỗi vào đầu năm 2025. Nga cũng đã đạt được thỏa thuận với Trung Quốc về khả năng xây dựng một trạm nghiên cứu chung trên mặt trăng.
