Einstein là tên tuổi quen thuộc trong giới khoa học thế giới, và xưa nay vẫn luôn là thần tượng của đông đảo giới khoa bảng Trung Quốc.
Năm 1905, Einstein công bố thuyết lượng tử và đưa ra thuyết lượng tử ánh sáng gây chấn động giới khoa học. Mười sáu năm sau, ông giành giải Nobel nhờ bước đột phá trong nghiên cứu lĩnh vực hiệu ứng quang điện.
Thời điểm đó, toàn thế giới nổi lên “cơn sốt Einstein”, giới trí thức các nước đều mong được gặp gỡ nhà khoa học vĩ đại này. Vừa đúng dịp Einstein cũng muốn gây quỹ cho Đại học Hebrew nên đã bắt đầu hành trình chu du toàn cầu.
Trước tiên, Einstein đến Mỹ và đã có 4 lần thuyết trình ở Mỹ. Người đến nghe càng lúc càng đông hơn, đến nỗi quá tải hội trường của đại học. Sau đó, Einstein sang Anh và viếng thăm nhà khoa học Newton lừng danh. Sau khi rời Anh, Einstein đến Pháp và đã có bài phát biểu bày tỏ ủng hộ tình đoàn kết của Pháp và Đức, nhưng suýt chút nữa bị ám sát.
Trong tâm trạng lo lắng, Einstein đã thay đổi lịch trình, ông rời Châu Âu và quyết định đi thăm Châu Á. Nghe tin này, hiệu trưởng Đại học Bắc Kinh khi đó là Thái Nguyên Bồi (Cai Yuanpei) rất vui mừng, lập tức viết thư cho Einstein mời đến Trung Quốc làm điểm dừng chân đầu tiên, phía Trung Quốc sẵn sàng đồng ý mọi điều kiện. Chuyến đi của Einstein đã được xác định trước là có thu phí, mức phí cũng rất cao là 1.000 USD cho một tháng ở lại.
Thái Nguyên Bồi không có số tiền này, nhưng vì quyết tâm muốn mời được Einstein nên đã phát động quyên góp trong trường và cuối cùng đã có đủ số tiền. Nhưng Einstein vừa tới Thượng Hải đã rời đi và đến Nhật Bản. Người Nhật đã không tiếc tiền để mời bằng được Einstein, đã chi cho Einstein 2.000 bảng Anh và ủng hộ tiền bản thảo của ông với mức 10 bảng Anh cho 1.000 chữ.
Einstein đã ở lại Nhật Bản tổng cộng 43 ngày, lâu hơn nhiều thời gian dự định. Khi đó, phía Trung Quốc rất thất vọng, Thái Nguyên Bồi cũng đã viết thư cho Einstein để hỏi lý do. Einstein trả lời thư rằng, trước tiên ông xin lỗi, vì tưởng phía Trung Quốc cũng không phải tích cực gì với ông. Thêm nữa là trước đó, Einstein cũng băn khoăn về khả năng Trung Quốc sẵn sàng chi trả kinh phí, nên quyết định dùng thời gian vốn định dành cho Trung Quốc để ở Nhật Bản.
Người Trung Quốc vốn cho rằng đây là hiểu lầm đáng tiếc. Thời điểm đó, Thái Nguyên Bồi vì mong muốn Einstein đến Trung Quốc mà bỏ ra nhiều tháng kêu gọi gây quỹ, khơi dậy “cơn sốt Einstein” ở Trung Quốc. Giới trí thức Trung Quốc rất tin tưởng Einstein sẽ đến Trung Quốc chỉ họ những kiến thức tiên tiến.
