Saudi Arabia chi hàng tỉ đôla mua hệ thống phòng thủ hiện đại của Mỹ, nhưng chúng lại vô dụng trước các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa.
Hệ thống phòng thủ đắt tiền của Saudi Arabia chủ yếu được thiết kế để ngăn chặn các cuộc tấn công tầm cao. Do vậy đã bất lực trước những tên lửa hành trình và máy bay không người lái giá rẻ trong vụ tấn công ngày 14.9 vào các nhà máy lọc dầu trọng điểm, khiến Saudi Arabia mất một nửa sản lượng dầu mỗi ngày, tương đương 5,7 triệu thùng.
Saudi Arabia và Mỹ cáo buộc Iran đứng sau các cuộc tấn công. Một quan chức Mỹ tin rằng cuộc tấn công bắt nguồn từ phía tây nam Iran. Ba quan chức Mỹ khác cho biết các cuộc tấn công liên quan đến cả tên lửa hành trình và máy bay không người lái.
Iran bác bỏ các cáo buộc, nói rằng người Yemen chống lại liên minh do Saudi Arabia lãnh đạo xâm lược nước này là chủ mưu. Chính lực lượng Houthi ở Yemen cũng đã nhận trách nhiệm các vụ tấn công.
Iran duy trì khả năng tên lửa hành trình và đạn đạo lớn nhất ở Trung Đông, có thể áp đảo gần như bất kỳ hệ thống phòng thủ tên lửa nào của Saudi Arabia - Reuters dẫn nhận định của Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế CSIS.
Tuy nhiên, các cuộc tấn công thậm chí có quy mô hạn chế hơn cũng đã gây thiệt hại quá lớn cho Saudi Arabia, trong đó có vụ tấn công gần đây của Houthi vào một sân bay dân sự, các trạm bơm dầu và mỏ dầu Shaybah.
"Chúng tôi để ngỏ. Bất kỳ cơ sở nào cũng không có sự bảo vệ thực sự" - một nguồn tin an ninh Saudi cho hay.
Vụ tấn công ngày 14.9 vào 2 nhà máy dầu của công ty dầu mỏ trọng điểm Saudi Aramco là cuộc tấn công tồi tệ nhất vào các cơ sở dầu mỏ của khu vực kể từ khi Tổng thống Iraq Saddam Hussein đốt các giếng dầu Kuwait trong cuộc khủng hoảng Vùng Vịnh 1990-1991.
Saudi Arabia nói rằng kết quả ban điều tra ban đầu cho thấy vũ khí được sử dụng trong cuộc tấn công là của Iran, nhưng vị trí bắn đi chưa rõ từ đâu.
Ban đầu các nhà chức trách xác định máy bay không người lái tham gia tấn công, nhưng 3 quan chức Mỹ nhận định rằng việc sử dụng tên lửa hành trình và máy bay không người lái cho thấy mức độ phức tạp và tinh vi hơn so với đánh giá ban đầu.
"Vụ tấn công giống như vụ 11.9 vào Saudi Arabia, nó làm thay đổi cuộc chơi" - một nhà phân tích an ninh Saudi nói.
"Các hệ thống phòng thủ và vũ khí Mỹ mà chúng ta đã chi hàng tỉ đôla để bảo vệ vương quốc và các cơ sở dầu mỏ đâu rồi? Nếu chúng có thể tấn công với độ chính xác như vậy thì chúng còn có thể tấn công nhiều mục tiêu hơn nữa" - nhà phân tích này lo ngại.
Hệ thống phòng không chủ đạo của Saudi Arabia - được bố trí chủ yếu để bảo vệ các thành phố và cơ sở lớn - từ lâu đã là hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất.
Patriot đã chặn thành công tên lửa đạn đạo tầm cao của lực lượng Houthi bắn vào các thành phố ở Saudi Arabia, bao gồm cả thủ đô Riyadh, kể từ khi liên minh do Saudi dẫn đầu can thiệp vào Yemen chống lại người Houthi từ tháng 3.2015.
Nhưng vì máy bay không người lái và tên lửa hành trình bay chậm hơn và ở độ cao thấp hơn nên rất khó để Patriot phát hiện với thời gian thích hợp để đánh chặn.
"Máy bay không người lái là một thách thức lớn đối với Saudi Arabia vì chúng thường bay dưới tầm kiểm soát của radar. Ngoài ra biên giới dọc theo Yemen và Iraq khá dài nên Saudi Arabia rất dễ bị tổn thương" - một quan chức cấp cao Vùng Vịnh cho hay.