Năm nay là năm thứ 6 liên tiếp Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) thực hiện chủ trương không đưa các loại tiền mới in từ 5.000 đồng trở xuống và là năm đầu tiên không đưa các loại tiền 10.000 đồng mới ra lưu thông dịp Tết Nguyên đán.
Tuy chủ trương đã có, thế nhưng lợi dụng nhu cầu của người dân, nhiều cửa hàng hay tại các miếu, chùa, dịch vụ đổi tiền với mức phí cao mọc lên như nấm, nhất là cao điểm mùa lễ hội nên thị trường đổi tiền lẻ càng nhộn nhịp.
Tại cổng chùa Hà, một ngôi chùa cầu duyên nổi tiếng trên địa bàn quận Cầu Giấy (Hà Nội), chúng tôi ghi nhận được tình trạng hầu hết các cửa hàng bán đồ lễ trước cổng luôn có dịch vụ đổi tiền lẻ công khai.
Theo đó, từng xấp tiền được bó lại bằng dây chun, xếp chồng lên nhau đặt cạnh món đồ khác của cửa hàng.
Trong vai người đi lễ cần đổi tiền, chúng tôi được nhiều chủ cửa hàng mời chào rôm rả: “Mua hương, hoa, đổi tiền lẻ vào chùa đi”. Qua dò hỏi, tiền mệnh giá 1.000 - 2.000 đồng được các chủ kinh doanh áp dụng mức phí chung. Khách hàng muốn đổi tiền sẽ phải chấp nhận mức phí đổi 20% đối với các loại tiền mệnh giá 1.000 đồng và 2.000 đồng.
Theo ghi nhận, khá đông người đến chùa có nhu cầu đổi tiền lẻ, thường khách phải chịu phí ít nhất 10 - 30% tùy mệnh giá, trong đó tiền 500 đồng có mức phí cao nhất lên tới 30 - 35%.
Cũng trước đền Quán Thánh (Q.Ba Đình, Hà Nội), một số sạp bán vàng mã, hoa quả kèm luôn cả dịch vụ đổi tiền lẻ. Giá đổi tiền ở đây khá đồng đều, với loại tiền mệnh giá 1.000 đồng là "10 ăn 8" (tức đổi 10.000 đồng chỉ được 8.000 đồng), mệnh giá 500 đồng là "10 ăn 7".
Ngỏ ý muốn đổi tiền với số lượng lớn, người bán khẳng định luôn: “Muốn đổi bao nhiêu cũng có, nhưng phải tùy vào từng hôm vì nhu cầu của người đổi có hôm cũng rất nhiều”.
Mức phí đổi tiền cao ngất ngưởng như vậy, dù không hài lòng, khách vẫn phải ngậm ngùi đổi tiền để vào lễ. Chị N.T.Mai (quận Hoài Đức, TP. Hà Nội) chia sẻ: “Hôm nay đến đây lễ, tiền lẻ tôi mang theo không đủ nên phải ra đây đổi thêm. Phí đổi tiền lẻ quá cao, nhưng vì cần đổi tiền vào đặt lễ cầu may nên mình đành chấp nhận".
Trước đó, NHNN đã nghiêm cấm cán bộ ngân hàng, các tổ chức tín dụng tiếp tay, cung cấp các loại tiền mới cho các đối tượng kinh doanh đổi tiền hưởng chênh lệch, kể cả việc lựa chọn những đồng tiền đã qua lưu thông nhưng còn mới để tập hợp thành thếp, bó…
Theo Nghị định số 96/2014/NÐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, hành vi đổi tiền không đúng quy định của pháp luật sẽ bị phạt từ 20 triệu đến 40 triệu đồng.
