Phát biểu khai mạc phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, để chuẩn bị cho phiên họp thứ 24 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Pháp luật tổ chức phiên họp toàn thể lần thứ 16 để thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030.
Trên cơ sở kết luận của Đảng đoàn Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã nghiên cứu tiếp thu, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết và có Tờ trình số 324/TTr-CP ngày 6.7.2023 về dự thảo Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030.
Trong giai đoạn 2019-2021, trên cơ sở các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của Chính phủ và hướng dẫn của các cơ quan trung ương, các địa phương đã triển khai thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 48 nghị quyết để sắp xếp 21 đơn vị hành chính cấp huyện và 1.056 đơn vị hành chính cấp xã tại 45 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, qua đó cả nước đã giảm 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã.
Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã đã góp phần tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị (giảm 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan ở cấp huyện), tinh giản biên chế (tính đến 31.12.2022 đã giảm 648/706 (91,8%) cán bộ, công chức cấp huyện; 7.741/9.705 (79,8%) cán bộ, công chức cấp xã), giảm chi ngân sách nhà nước 2.008,63 tỉ đồng, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng, trách nhiệm công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.
Việc sắp xếp cũng góp phần mở rộng không gian phát triển, tập trung nguồn lực, phát huy tiềm năng, lợi thế của các địa phương để phát triển bền vững.
Sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị ở những địa phương (cấp huyện, cấp xã) thực hiện sắp xếp đều được kiện toàn và bảo đảm thực hiện đầy đủ, có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ được giao. Đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện, không phát sinh khiếu nại, tố cáo do việc sắp xếp đơn vị hành chính.
Để tiếp tục thực hiện vấn đề này, Chính phủ xây dựng, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023–2030.
Theo Chính phủ, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã nhằm tổ chức hợp lý đơn vị hành chính, phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển của đất nước, bảo đảm bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Từ đó góp phần phát huy các nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, giữ vững quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội.
Phấn đấu đến năm 2030, các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã được sắp xếp cơ bản phù hợp chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; đáp ứng yêu cầu xây dựng nước ta trở thành một nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Tại phiên họp, các đại biểu đã nghe Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023–2030; nghe ý kiến nghiên cứu bước đầu của Thường trực Ủy ban Pháp luật.
Các đại biểu đã tập trung thảo luận về tính đầy đủ, phù hợp, chặt chẽ của các quy định về các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc diện sắp xếp trong giai đoạn 2023–2030; các trường hợp không bắt buộc sắp xếp đơn vị hành chính; nguyên tắc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.
Đồng thời cho ý kiến về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã sau sắp xếp; về trình tự thủ tục hồ sơ, đề án sắp xếp đơn vị hành chính; kiện toàn tổ chức bộ máy và áp dụng các chế độ, chính sách đặc thù của đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp; kinh phí thực hiện sắp xếp; trách nhiệm của các cơ quan, chính quyền địa phương trong tổ chức thực hiện.
