Theo Oilprice, khi năm 2022 kết thúc, Bulgaria đã trở thành khách hàng mua dầu của Nga lớn thứ ba trên thế giới.
Nga đã hứng chịu làn sóng trừng phạt của phương Tây vì chiến dịch quân sự vào Ukraina, bao gồm cả lĩnh vực năng lượng, một nguồn thu chính của Điện Kremlin.
Bulgaria giành được quyền miễn trừ từ EU, cho phép mua dầu của Nga vận chuyển bằng đường biển. Biện pháp này đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi ở Bulgaria. Ông Kiril Petkov - cựu thủ tướng của một trong những chính phủ thân phương Tây nhất của Bulgaria từ trước đến nay - là người đã vận động hành lang.
Tất cả dầu thô của Nga bán cho Bulgaria đều đưa đến nhà máy lọc dầu Neftochim Burgas, được cho là cơ sở lớn nhất như vậy ở Balkan. Nhà máy lọc dầu, nằm ở cảng Burgas, Biển Đen, cũng thuộc sở hữu của Lukoil - nhà sản xuất dầu lớn thứ hai của Nga. Bulgaria phụ thuộc rất nhiều vào Neftochim Burgas, tất cả ôtô và xe tải ở nước này được cho là chạy bằng xăng và dầu diesel của nhà máy.
Tiền bán dầu khí đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước Nga. Kể từ năm 2006, hơn 60% thu nhập ngân sách liên bang của Nga đến từ việc bán dầu và khí đốt, với tỉ trọng từ dầu mỏ cao hơn khoảng 5 lần so với khí đốt.
Nhưng dữ liệu mới nhất cho thấy các biện pháp trừng phạt của phương Tây đang bắt đầu có tác dụng. Xuất khẩu dầu thô của Nga giảm trong tháng 12 năm 2022, theo số liệu từ S&P Global Commodity Insights.
Lượng dầu thô của Nga được bốc dỡ tại các cảng của nước này vào cuối năm 2022 đạt trung bình 2,65 triệu thùng/ngày, giảm khoảng 14% so với tháng 11.
“Những người mua chính là Trung Quốc và Ấn Độ, chiếm hơn một nửa. Vào tháng 12.2022 người mua dầu của Nga lớn thứ ba trên thế giới là Bulgaria” - Kostantsa Rangelova, chuyên gia năng lượng tại Trung tâm Nghiên cứu có trụ sở tại Sofia, cho biết. Thổ Nhĩ Kỳ trước đây giữ vị trí là người mua lớn thứ ba.
Tháng 6.2022, Bulgaria được Ủy ban Châu Âu miễn trừ, cho phép nước này tiếp tục nhập khẩu dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ từ Nga bằng đường biển cho đến cuối năm 2024 bất chấp lệnh cấm trên toàn EU có hiệu lực kể từ tháng 12 năm ngoái. Theo một miễn trừ đặc biệt khác, Ủy ban cũng cho phép Bulgaria xuất khẩu sang Ukraina các sản phẩm dầu diesel được tinh chế trong nước từ dầu thô nhập khẩu của Nga.
Rangelova cho biết: “Vào tháng 5.2022, lượng nhập khẩu đã tăng đáng kể so với mức thông thường của các tháng trước và kể từ đó vẫn duy trì ở mức cao này cho đến khi có dữ liệu mới nhất từ tháng 12”.
Dữ liệu do S&P Global công bố cho thấy, trong tháng 12.2022, Bulgaria đã nhập khẩu khoảng 150.000 thùng dầu của Nga mỗi ngày.
"Công suất của nhà máy lọc dầu ở Burgas là 140.000 thùng/ngày và có thể hoạt động cao hơn 10% so với công suất này. Dữ liệu cho tháng 12 là 150.000 thùng/ngày, xử lý 100% dầu của Nga" - Rangelova cho biết.
Kể từ đầu năm 2022, Lukoil đã xử lý hơn 7 triệu tấn dầu thô tại nhà máy lọc dầu Burgas. Con số này gần gấp đôi so với năm 2021 là 4,2 triệu tấn.
Tuy nhiên, hiện trạng này có thể không kéo dài mãi do Lukoil đang chịu áp lực ngày càng tăng trên toàn cầu và cả ở Bulgaria.
Gã khổng lồ dầu mỏ Nga đang tính toán lại hoạt động kinh doanh trên khắp Châu Âu. Vào ngày 9.1, công ty thông báo đã đạt được thỏa thuận bán nhà máy lọc dầu ISAB của mình ở Sicily, Italia.
Trước đó vài ngày, Lukoil tuyên bố có thể bán các doanh nghiệp ở Romania và Moldova, bao gồm các trạm xăng, nhà máy lọc dầu ở Ploiesti, Romania - nơi công ty cũng sở hữu một trang trại gió - cùng với các kho chứa dầu ở cả hai quốc gia.
Ở Bulgaria, các chính trị gia đang theo dõi sát sao để xem liệu Lukoil cuối cùng có thể thanh toán hay không. Là một phần của việc miễn trừ, công ty Nga tuyên bố sẽ nộp thuế từ doanh thu được tạo ra bên trong Bulgaria, tuy nhiên đó là điều mà Lukoil đã không làm trong nhiều năm.
Kể từ ít nhất năm 2006, công ty thường xuyên báo cáo các khoản lỗ tài chính hàng năm. Năm 2020, khoản lỗ đó lên tới con số khổng lồ 292 triệu USD. Không khai báo lợi nhuận có nghĩa là không có thuế thu nhập nộp vào kho bạc nhà nước Bulgaria.
