Huyện Tủa Chùa tỉnh Điện Biên nằm cách TP Điện Biên Phủ khoảng 130km, ở độ cao 1.400m so với mực nước biển và có trên 70% diện tích tự nhiên là núi đá. Với hơn 70% dân số là đồng bào dân tộc Mông đã tạo cho nơi đây một nền văn hóa rất đặc trưng. Trong đó, khèn Mông là một biểu tượng gắn với văn hóa của người dân trong mọi mặt đời sống xã hội.
Với những chàng trai Mông thì chiếc khèn như một người bạn tri kỷ theo họ suốt cuộc đời. Khi buồn, lúc vui họ đều mang khèn ra thổi, gửi vào đó là cả tâm tư, là sợi dây kết nối giữa con người dương gian với thần linh.
Do vậy, Hội thi khèn Mông được huyện Tủa Chùa tổ chức từ nhiều năm nay vào dịp đầu Xuân là sự kiện được rất nhiều người dân mong đợi. Hội thi biểu diễn khèn Mông năm nay có sự tham gia của 11 đoàn đến từ 11 xã với 40 nghệ nhân khèn.
Hội thi khèn Mông không chỉ là sân chơi ý nghĩa trong dịp đầu năm mới mà nó còn góp phần giữ gìn và phát bản sắc dân tộc, thắt chặt khối đại đoàn kết gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh tại địa phương.
Ngay từ sáng sớm, hàng nghìn người dân và du khách khắp nơi đã có mặt tại xã Xá Nhè đề chứng kiến hội thi biểu diễn khèn Mông và tham gia vào các hoạt động văn hóa, các trò chơi dân gian, như ném pa pao, đánh tù lu, đi cà kheo và nhiều hoạt động thể thao khác.
Trong những ngày này, không chỉ tại cuộc thi mà tiếng khèn Mông còn xuất hiện ở khắp nơi, hòa vào các hoạt động thường ngày của người dân trên vùng cao nguyên đá thơ mộng và hùng vĩ.
Theo các nghệ nhân tham gia hội thi, để làm được một chiếc khèn tốt đòi hỏi kỹ thuật chế tác rất cầu kỳ, phải lựa chọn kỹ lưỡng từng vật liệu, chi tiết. Khèn thường được chế tác từ gỗ cùng sáu ống trúc có độ dài ngắn khác nhau được lựa chọn cẩn thận.
Những ống trúc phải già, chắc, đều, sau đó phơi nắng đủ độ khô thì tiếng khèn mới vang. Bên trong các ống trúc đều chứa những “lưỡi gà” bằng đồng. Khi thổi vào hoặc hít ra sẽ tạo âm thanh trầm bổng khác nhau vô cùng đặc biệt.
Do vậy, mỗi nghệ nhân đến với Hội thi biểu diễn khèn Mông không chỉ để thi mà đây còn là dịp để giao lưu, học hỏi và chia sẻ những kinh nghiệm trong nghệ thuật chế tác. Đây cũng là dịp để họ chia sẻ với nhau những câu chuyện cuộc sống trong suốt một năm qua.
Hội thi biểu diễn khèn Mông cũng là dịp giới thiệu, quảng bá các nét đặc trưng văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc trên địa bàn huyện Tủa Chùa đến với đông đảo du khách. Qua đó du khách hiểu biết thêm về những nét văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc khi tết đến xuân về trên vùng cao nguyên đá.
