Nguyên nhân trực tiếp trong các vụ tai nạn chủ yếu là do vi phạm quy tắc tránh vượt, chở quá tải trọng, quá số người cho phép, thiếu trang thiết bị an toàn.
Đồng thời, quy định hiện hành về chế tài xử phạt đối với hành vi vi phạm quy định an toàn giao thông đường thuỷ còn chưa đủ sức răn đe, đặc biệt là hành vi vi phạm quy định về trang thiết bị an toàn đối với phương tiện dân sinh, phương tiện nhỏ khi tham gia giao thông đường thuỷ; chưa có chế tài xử phạt xử phạt đối với hành vi không mặc áo phao cứu sinh hoặc không mang dụng cụ nổi cứu sinh khi tham gia giao thông trên phương tiện dân sinh, phương tiện nhỏ; tình trạng phương tiện dân sinh tự đóng, không theo quy chuẩn kỹ thuật, không có thử nghiệm và kiểm định về an toàn giao thông, được người dân sử dụng để đi lại, sản xuất phục vụ đời sống còn khá phổ biến; người điều khiển phương tiện thiếu kiến thức về an toàn.
Nhằm ngăn ngừa và hạn chế các vụ tai nạn giao thông đường thuỷ, đặc biệt trong mùa mưa bão sắp tới, Bộ Trưởng Bộ Giao thông vận tải kiêm Phó chủ tịch Ủy ban an toàn giao thông Quốc gia - Nguyễn Văn Thể đã đề đề nghị các tỉnh, thành phố và Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông, Cục Đường thuỷ nội địa Việt Nam, Cục Đăng kiểm Việt Nam quan tâm chỉ đạo tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về giao thông đường thủy nội địa, trong đó chú trọng công tác tuyên truyền trên hệ thống thông tin đại chúng và thông tin cơ sở (truyền thanh ở thôn, xóm, xã, phường) những quy định về điều kiện hoạt động của phương tiện, người điều khiển phương tiện thủy; quy định về trang bị và sử dụng áo phao cứu sinh, dụng cụ nổi cứu sinh cá nhân trên phương tiện vận tải hành khách ngang sông và các phương tiện thô sơ, phương tiện thuỷ loại nhỏ; quy định về bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong hoạt động vận tải khách du lịch bằng phương tiện thủy… nhằm nâng cao ý thức chấp hành cho người dân khi tham gia giao thông đường thủy.
Tăng cường tuần tra kiểm soát, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm quy định pháp luật về trật tự an toàn giao thông đường thuỷ nội địa đối với phương tiện, thuyền viên, người lái phương tiện, cảng, bến thuỷ nội địa. Tập trung xử lý nghiêm các vi phạm đối phương tiện có động cơ công suất máy chính dưới 5 sức ngựa hoặc có sức chở dưới 5 người; hành vi chở quá số người được phép chở trên phương tiện, không hướng dẫn, sắp xếp hành khách ngồi trên phương tiện và sử dụng áo phao, dụng cụ nổi…
