Chậm tiến độ, không đáp ứng yêu cầu quy hoạch
Theo Bộ Giao thông Vận tải, hiện nay vùng Thủ đô Hà Nội gồm 9 tỉnh, theo quy hoạch vùng Thủ đô Hà Nội có 2 tuyến đường vành đai vùng (vành đai 4 và vành đai 5).
Cụ thể, theo Quyết định số 1278/QĐ-TTg ngày 29.7.2011 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chi tiết, đường vành đai 4 đi qua các tỉnh, thành phố là: Hà Nội, tỉnh Hưng Yên, tỉnh Bắc Ninh có tổng chiều dài 98km.
Đến thời điểm hiện tại, mới chỉ có thành phố Hà Nội lập đề xuất đầu tư các dự án thành phần theo hình thức BT và BOT nhưng chưa phê duyệt đề xuất đầu tư (53,52km); những đoạn tuyến còn lại đi qua các qua tỉnh Hưng Yên (19km), tỉnh Bắc Ninh (21km) vẫn chưa được lập đề xuất đầu tư dự án.
Trong khi đó, đường Vành đai 5 đi qua 8 tỉnh, thành phố là: Hà Nội, Hà Nam, Hòa Bình, Thái Bình, Hải Dương, Bắc Giang, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chi tiết tại Quyết định số 561/QĐ-TTg ngày 18.4.2014, có tổng chiều dài 331km với mục tiêu hình thành vành đai giao thông liên kết các đô thị đối trọng của các địa phương liền kề Thủ đô Hà Nội.
Hiện, phần do Bộ GTVT đầu tư là các đoạn đi trùng đường quốc lộ, đường cao tốc (127,9km) đã thực hiện đầu tư, đưa vào khai thác 25km các đoạn đi trùng đường cao tốc (Hà Nội-Thái Nguyên, Nội Bài-Lào Cai); còn lại 102,9km đi trùng đường quốc lộ đã được đầu tư có quy mô 2 làn xe (đường Hồ Chí Minh, cầu Vĩnh Thịnh, tuyến nối 2 cao tốc) nhưng chưa được đầu tư vào cấp theo quy mô quy hoạch 4 làn xe.
Đối với phần do các địa phương đầu tư đã và đang đầu tư 37km gồm các tỉnh Thái Bình 15km, Hải Dương 9km, Thái Nguyên 9,6km (đoạn qua Khu tổ hợp Yên Bình), Vĩnh Phúc 3,4km; còn lại 183,2km chưa chuẩn bị đầu tư.
Tại cuộc họp trực tuyến của Bộ Giao thông Vận tải với một số địa phương về phương án đầu tư xây dựng tuyến đường vành đai 4, vành đai 5 vùng Thủ đô Hà Nội vào đầu tháng 3.2021 vừa qua, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đã giao Ban quản lý dự án 2 và Tổng Công ty Tư vấn thiết kế giao thông Vận tải (TEDI) phối hợp làm việc với thành phố Hà Nội rà soát lại quy hoạch đường vành đai 4 trên địa bàn quản lý.
Theo đó, yêu cầu đơn vị tư vấn nghiên cứu, tính toán lại quy mô đầu tư phù hợp từng khu vực có tính kết nối, đồng bộ mạng lưới giao thông với khu vực Hà Nội; nghiên cứu phương án xây dựng đường trên cao đáp ứng phát triển lâu dài.
Đối với phương thức đầu tư xây dụng được phân kỳ thành nhiều giai đoạn, do đó Bộ GTVT đã lưu ý các địa phương cần chú trọng công tác giải phóng mặt bằng theo quy hoạch, hình thành tuyến đường vành 4 đai giai đoạn 1.
Các địa phương lên phương án bố trí tái định cư để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng đáp ứng tiến độ của dư án.
Tư lệnh ngành Giao thông cũng đề nghị Ủy ban Nhân dân các tỉnh có tuyến đường vành đai 5 đi qua, tổ chức rà soát quy hoạch nghiên cứu phương án đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách địa phương và huy động các nguồn vốn khác.
Bộ GTVT sẽ có trách nhiệm, cùng đơn vị tư vấn thiết kế phối hợp với các đơn vị chuyên ngành của địa phương giải quyết nếu có vướng mắc về quy hoạch.
Vốn đầu tư quá lớn
Đại diện Bộ GTVT cho biết, qua rà soát tiến độ đầu tư hoàn thành các đoạn tuyến vành đai 4, vành đai 5 qua địa bàn thành phố Hà Nội chưa đáp ứng được tiến độ.
Nguyên nhân việc triển khai chậm do quy mô quy hoạch các tuyến là khá lớn, trải dài đi qua nhiều địa bàn; các địa phương chủ yếu tập trung phát triển hạ tầng thiết yếu cho giao thông nội tỉnh/thành phố, chưa có điều kiện đầu tư giao thông kết nối vùng.
Mặt khác, tổng mức đầu tư lớn dẫn đến ngân sách địa phương không đủ khả năng cân đối thực hiện; việc kêu gọi đầu tư với kinh phí lớn là rất khó khăn; việc áp dụng hình thức đầu tư PPP vẫn chưa thực sự hấp dẫn nhà đầu tư.
Các cơ chế chính sách trong đầu tư xây dựng thay đổi cũng là một trong những nguyên nhân làm ảnh hưởng tiến độ thực hiện.
Theo đó, Bộ GTVT đề xuất Sở GTVT Hà Nội đề nghị đầu tư toàn tuyến đường vành đai 4 theo quy hoạch được duyệt, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của cả khu vực vùng Thủ đô, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và vùng Đồng bằng sông Hồng.
Đối với đường vành đai 5, Bộ GTVT đề nghị các địa phương tập trung và huy động nguồn lực để đầu tư dự án, đẩy nhanh tiến độ thông tuyến trên địa bàn để đáp ứng yêu cầu liên kết vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của địa phương và khu vực.
Tuy nhiên, phía Sở GTVT tiếp tục đề nghị Bộ GTVT tổ chức thực hiện bằng nguồn ngân sách Trung ương, để đảm bảo khớp nối đồng bộ giữa các địa phương trên toàn tuyến.
Bên cạnh đó, vành đai 5 trên địa phận Hà Nội (dài khoảng 48km), đoạn đi trùng dự án đường Hồ Chí Minh dài khoảng 21,5km (dự án do Bộ Giao thông Vận tải đầu tư) qua thị xã Sơn Tây, huyện Ba Vì, huyện Thạch Thất đến nút giao với Cao tốc Hòa Lạc-Hòa Bình (tại xã Yên Bình, huyện Thạch Thất), hết địa phận huyện Thạch Thất, chuyển hướng Hòa Bình đến chợ Bến vào địa phận huyện Mỹ Đức, vượt sông đáy sang huyện ứng Hòa và sang địa phận tỉnh Hà Nam.
Như vậy, đường vành đai 5 không liên tục trong địa phận Hà Nội, do đó Sở GTVT đề nghị Bộ GTVT tổ chức đầu tư xây dựng để đảm bảo khớp nối giữa các địa phương.
