Miễn cưỡng tự nguyện
Đó là phản ánh của nhiều cha mẹ học sinh khi nhắc về đoàn thể đại diện cho quyền lợi của mình đối với nhà trường. Họ cho rằng, hội phụ huynh học sinh hay tên gọi khác là ban đại diện cha mẹ học sinh gần như chỉ làm một việc là kêu gọi đóng góp và là nơi nhà trường, thầy cô “bám víu” để lách luật.
Ngoài những khoản thu theo quy định thì các khoản thu vô tội vạ như thu tiền cơ sở vật chất, tiền lắp điều hòa, máy chiếu, hỗ trợ tự nguyện, tiền bảo vệ, lao công, trông xe... đều mang trên danh nghĩa là “tự nguyện”, “xã hội hoá” do hội phụ huynh của trường chủ trì, nhà trường chỉ đứng ra thu hộ. Bầu hội phụ huynh học sinh, cô giáo chủ nhiệm đều đã nhắm sẵn đối tượng là các bậc cha mẹ có điều kiện kinh tế, ủng hộ các khoản xã hội hoá của nhà trường rồi đề xuất xin ý kiến phụ huynh.
Tại cuộc họp, đại diện cha mẹ của lớp cũng triển khai các nội dung thu tiền trên cơ sở “đã bàn với đại diện cha mẹ các lớp khác và đã thống nhất”. Các tờ giấy in sẵn các nội dung “đóng mác” tự nguyện được phát đi, phụ huynh chỉ việc điền tên và ký tên. Phụ huynh tự tay ký vào những đơn tự nguyện một cách... miễn cưỡng, “bằng mặt nhưng không bằng lòng”, do lo ngại ảnh hưởng đến con mình. Đến khi bị phanh phui về việc lạm thu, các trường đều đem hội phụ huynh học sinh và các tờ đơn tự nguyện này ra làm “lá chắn”.
Chị Nguyễn Thị Nga - phụ huynh có con học mầm non tại Phú Bình (Thái Nguyên) bức xúc: Tôi từng được bầu làm đại diện cha mẹ học sinh nhưng do phản đối nhiều chủ trương chính sách nhà trường đưa ra nên trong kỳ họp sau, do bận việc cơ quan chưa kịp tới dự được, tôi bị giáo viên chủ nhiệm “cách chức” và chỉ định ngay người mới luôn ủng hộ các chủ trương thu, chi của nhà trường để bầu thay thế.
Qua một số cuộc họp hội phụ huynh trường, chị Nga tiết lộ: “Các khoản thu hầu hết đều do nhà trường đưa ra và nhờ phụ huynh đứng ra thu giúp. Mang tiếng là họp xin ý kiến thôi chứ Hội trưởng hội phụ huynh đã được “định hướng” hết rồi’, chị Nga nói.
Theo TS Vũ Thu Hương - Giảng viên Đại học Sư phạm Hà Nội, tại nhiều nơi, chức năng của hội phụ huynh đang bị biến tướng, không bảo vệ quyền lợi của phụ huynh, học sinh mà thậm chí trở thành “cánh tay nối dài” của trường trong việc vận động phụ huynh để thu các khoản xã hội hóa. Từ thực tế đó, bà Hương đề xuất bỏ ban đại diện này để tránh việc nhà trường lợi dụng để lạm thu.
Nhiều hội phụ huynh do chưa hiểu luật
Bàn về vấn đề này, ông Trần Tú Khánh - Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính, Bộ GDĐT - cho hay: Để diễn ra những sự việc này có trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở giáo dục và ngành Giáo dục các địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh đó, lỗi cũng một phần do phía cha mẹ học sinh và hội phụ huynh chưa biết và hiểu rõ các quy định trong điều lệ hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh được quy định tại Thông tư 55/2011/TT-BGDĐT nên đã “vô tình” để xảy ra hiện tượng lạm thu mang danh nghĩa hội phụ huynh.
Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính chỉ rõ, Điều lệ hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh đã quy định rõ những khoản không được thu là các khoản ủng hộ không phục vụ trực tiếp cho hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh.
Những khoản không được thu bao gồm: Bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo đảm an ninh nhà trường; trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường; mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường, lớp học hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên nhà trường; hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục; sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường.
“Về các khoản thu xã hội hóa, thu hỗ trợ, tài trợ cho hoạt động giáo dục, tài trợ học bổng trợ cấp cho người học, Bộ GDĐT đã quy định, hướng dẫn rất rõ tại các Thông tư. Việc quản lý và sử dụng các khoản tài trợ phải đảm bảo nguyên tắc công khai minh bạch theo đúng quy định, hướng dẫn của Bộ Tài chính và Bộ GDĐT. Ngoài ra, Nghị định của Chính phủ về cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập cũng đã quy định, đơn vị sự nghiệp nói chung được thu hoạt động sự nghiệp khác.
Vì vậy, trong trường hợp các cơ sở giáo dục đào tạo có tổ chức các dịch vụ hỗ trợ hoạt động đào tạo như tổ chức bữa ăn trưa, trông giữ xe, thu phí vào bể bơi trong trường… thì phải báo cáo thông qua Hội đồng nhân dân địa phương và trình Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt để triển khai thực hiện”, ông Khánh nhấn mạnh.
Nhằm hạn chế tình trạng lạm thu, ông Trần Tú Khánh cho biết, thời gian tới, cùng với những văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về tài chính, thu chi trong các cơ sở giáo dục, Bộ GDĐT cũng sẽ tăng cường hoạt động thanh kiểm tra tại các địa phương để kịp thời chấn chỉnh, kiến nghị xử lý những sai phạm.
