TPHCM sẽ căn cứ trên số hộ thực tế, quy mô số hộ theo quy định, địa giới, ranh giới, khu phố, ấp để chia nhỏ hoặc thành lập mới. Đối với các khu phố, ấp đã hoạt động ổn định, ranh địa giới không thay đổi có thể vận dụng thấp hơn hoặc lớn hơn quy mô số hộ dân để giữ nguyên.
Theo mô hình mới, thành phố bỏ cấp tổ dân phố, tổ nhân dân, giúp giảm từ 27.377 xuống 5.242 khu phố - ấp, tức giảm khoảng 80%. Một khu phố sẽ có ít nhất 500 hộ trở lên và ấp có 350 hộ trở lên. Theo quy chuẩn này, hiện TPHCM có 277 khu phố - ấp dưới chuẩn phải gộp lại, 926 trên chuẩn phải chia tách, còn 801 giữ nguyên.
Sau khi sắp xếp lại, số người hoạt động cũng giảm từ hơn 64.000 người còn hơn 26.000 người, tương đương 59%.
Những chức danh được hưởng phụ cấp hàng tháng từ ngân sách Nhà nước trong mô hình này là Bí thư, Trưởng khu phố, ấp; Trưởng ban Công tác mặt trận; Chi hội trưởng Phụ nữ; Bí thư Chi đoàn Thanh niên. Ngoài các chức danh này, người trực tiếp tham gia hoạt động ở khu phố, ấp được hưởng mức hỗ trợ từ đoàn phí, hội phí, hỗ trợ kinh phí hoạt động và từ các nguồn quỹ khác.
Theo quy trình, UBND các phường, xã, thị trấn tổ chức lấy ý kiến toàn thể cử tri hoặc cử tri đại diện hộ gia đình trong khu vực về đề án sắp xếp khu phố, ấp. Cơ quan tổ chức cần ghi biên bản, tổng hợp các ý kiến góp ý.
Nếu đề án được trên 50% cử tri hoặc cử tri đại diện hộ gia đình tán thành, UBND xã, thị trấn trình HĐND cùng cấp thông qua tại kỳ họp gần nhất. Sau đó, UBND xã, thị trấn hoàn chỉnh hồ sơ và trình UBND cấp huyện. Tại nơi thực hiện chính quyền đô thị, không tổ chức HĐND, UBND phường cần trình UBND cấp quận và Thành phố Thủ Đức.
Trường hợp đề án chưa đạt trên 50% cử tri hoặc cử tri đại diện hộ gia đình tán thành, UBND phường, xã, thị trấn tổ chức lấy ý kiến lần 2. Nếu tiếp tục không được trên 50% ý kiến tán thành, UBND xã, phường, thị trấn cần báo cáo UBND quận, huyện, Thành phố Thủ Đức xem xét.
UBND TPHCM đánh giá mô hình mới bước đầu sẽ lúng túng bởi số người tham gia điều hành địa bàn giảm đột ngột quá lớn, khoảng 2,5 lần so với hiện tại.
Sau khi không còn tổ dân phố - tổ nhân dân, khu phố - ấp chỉ còn 5 người hoạt động không chuyên trách, quản lý 350 - 500 hộ dân, tức bình quân mỗi người quản lý 70 - 90 hộ. Do đó, những người này cần có khả năng sử dụng công nghệ như Zalo, Viber...
