Ứng viên vaccine COVID-19 tiềm năng của Việt Nam sử dụng công nghệ nào?

Hàng trăm loại vaccine đã được tạo ra bằng nhiều công nghệ khác nhau, tuy nhiên, chỉ số ít trong đó đạt được thành công. Hơn nữa, ngay cả khi đã chứng tỏ được khả năng bảo vệ vượt trội, vaccine COVID-19 cũng gặp phải không ít các vấn đề về phản ứng sau tiêm.

Ngày 12.6, Trung tâm Quốc tế Đào tạo và Nghiên cứu Toán học UNESCO (Viện Toán học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) tổ chức chương trình Ngày Khoa học- Công nghệ với chủ đề “Đổi mới sáng tạo để kiến tạo tương lai”. Vấn đề vaccine COVID-19 là một chủ đề quan trọng được các nhà khoa học đưa ra thảo luận.

TS.BS Phạm Quang Thái- Phó Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm- Viện Vệ sinh dịch tễ TW đã trình bày về về công nghệ sản xuất vaccine COVID-19 và việc nghiên cứu vaccine COVID-19 tại Việt Nam.

Để sản xuất vaccine phòng COVID-19, đến thời điểm này, tất cả các quốc gia đều nhắm vào mục tiêu protein gai- là phần virus thể hiện rõ nhất bản chất của nó và việc nó xâm nhập, tấn công vào cơ thể.

Dù sử dụng công nghệ nào chăng nữa, bất hoạt, tiểu thành phần hay vector hay vaccine dạng sử dụng protein mang như vậy thì đã có hàng trăm vaccine như vậy phát triển trên thế giới. Để có vaccine, chúng ta phải kết hợp rất nhiều công nghệ khác nhau để có thể đem lại kết quả bảo vệ nhanh nhất có thể.

Trên toàn cầu, có khoảng 2 tỉ liều vaccine đã được tiêm, tập trung nhiều ở các quốc gia phát triển. Còn các quốc gia không sẵn sàng về vaccine như Việt Nam mới chỉ vượt qua mức 1% dân số được bảo vệ. Mức này là rất nhỏ. Như vậy, để có miễn dịch cộng đồng bằng vaccine thì chúng ta phải mất một thời gian rất dài nữa.

Với các vaccine sử dụng công nghệ cổ điển như vaccine của Sinopharm của Trung Quốc, hiện nay chúng ta thấy có thể chống lại được các chủng cũ, nhưng đối với chủng mới thì việc bảo vệ của vaccine này chưa được ổn.

Đối với vaccine sống giảm độc lực, có nhiều đơn vị phát triển. Tuy nhiên, để giảm độc lực đến mức không thể gây bệnh thì cần rất nhiều sự kiểm chứng cũng như việc phát triển khó khăn hơn rất nhiều. Vì vậy hiện tại chưa có loại vaccine sống giảm độc lực đối với COVID-19 được sử dụng.

2 ứng viên tiềm năng ở Việt Nam

Theo BS Thái, vaccine tiểu thành phần đã có rất nhiều đơn vị phát triển. Việt Nam cũng đã có đơn vị thành công bằng công nghệ này, đó là Nano Covax của Nanogen. Vaccine này đã chứng minh được trên thử nghiệm lâm sàng, tạo ra kháng thể mạnh, trung hòa được cả những chủng mới. Như vậy, Việt Nam đã tiệm cận với khả năng chúng ta tự có sản phẩm vaccine của riêng mình để chống lại COVID-19. Tuy nhiên, để có thể sản xuất một khối lượng lớn trong thời gian sớm, chúng ta cần có sự hỗ trợ từ Chính phủ và các nhà tài trợ...

"Đối với vaccine Covivac của IVAC, được gọi là vaccine khảm, giống như một vaccine tiểu thành phần nhưng tiểu thành phần đó lại gắn lên một con virus khác gây bệnh ở gà. Khi tiểu thành phần này được gắn lên một virus khác, thì cơ hội để tế bào của cơ thể phát hiện nhận diện cũng như tiêu diệt sẽ tốt hơn. Vaccine dạng khảm này là một trong những ứng cử viên cho vaccine ở Việt Nam. Nhóm phát triển đã phát triển đến pha 2 và hiện nay chúng ta đang chờ để tiếp tục pha 3 tương tự như Nano Covax"- BS Thái thông tin.

Hiện nay, ngoài vaccine công nghệ vector như AstraZeneca mà Việt Nam đang sử dụng, những loại vaccine theo công nghệ mRNA như Moderna hay Pfizer- BioNtech được rất nhiều nước từ Mỹ, châu Âu sử dụng trên quy mô rất lớn.

Ngoài ra loại vaccine tế bào trình diện kháng nguyên đã được gắn đoạn gene vào. Hiện tại loại vaccine này chưa có để sử dụng.