Với người Việt, ăn trầu không chỉ là thói quen, tập tục, mà còn là yếu tố cấu thành nên những giá trị văn hóa truyền thống. Nhưng còn quá ít điều người ta biết về miếng trầu.
"Văn hóa trầu cau Việt Nam” được thể hiện trong chuyên đề trưng bày tại số 1 Tràng Tiền (Hà Nội), do Bảo tàng (BT) Lịch sử quốc gia VN phối hợp với BT Dân tộc học VN, BT Phụ nữ VN và nhà sưu tập Thành Hải Dương (Nguyễn Trung Thành) tổ chức.
Đây là triển lãm đầu tiên ở VN giới thiệu nguồn gốc ăn trầu, cách ăn trầu, têm trầu và bộ dụng cụ ăn trầu cùng những giá trị của chúng. Trầu cau và văn hóa ăn trầu hiện diện không chỉ trong đời sống thường nhật, mà còn lắng đọng sâu đậm trong văn học dân gian, ca dao, dân ca, được nâng lên thành nghệ thuật ẩm thực. Cánh trầu được têm theo mỗi cách khác nhau - trầu cánh phượng, cánh kiến, cánh quế, mũi mác... lại mang biểu trưng khác nhau, thể hiện nét tài hoa, khéo léo và tính nết của người têm nó.
Tại triển lãm có khoảng 100 hiện vật, tài liệu, hình ảnh tiêu biểu về văn hóa trầu cau như: Bình vôi, ống vôi, ống nhổ, dao bổ cau, têm trầu, khay trầu, cối giã trầu, xà tích, ống nhổ... của nhiều dân tộc như Kinh, Tày, Chăm, Khmer, Xơ Đăng, Xtieng... có từ thế kỷ 11 - 19. Có những bộ ăn trầu của vua chúa thời Nguyễn được chế tác tinh xảo, độc đáo với các chất liệu vàng, bạc, ngọc, pha lê... Nổi bật trong số các hiện vật là bình vôi với các loại gốm men màu, kích cỡ. Trong gia đình VN cổ truyền, bình vôi được tôn kính như một vị thần nên được gọi là “Ông bình vôi” hay “Ông vôi”, tương tự như ông Táo trong bếp. Vì thế, bình vôi khi chế tác đã được đầu tư nhiều công sức, trở thành những tác phẩm nghệ thuật mang đậm dấu ấn văn hóa Việt và tính thẩm mỹ cao: Bình vôi với tay cầm đắp hình rồng, hình trâu, hình nghê... Có những bình vôi được đan bằng mây, tre với họa tiết hoa văn vô cùng cầu kỳ và tinh tế. Các bộ dụng cụ ăn trầu ở triển lãm cho người thưởng ngoạn thấy đây không chỉ là những vật dụng thông thường mà còn là những tác phẩm mỹ thuật giá trị.
Thành Hải Dương là nhà sưu tập cổ vật có tiếng. Sở trường của anh là những đồ ngự dụng của vua chúa VN từ các thế kỷ 18 - 19. Thế nhưng, thú chơi của anh lại là những đồ rất dân dã, gắn bó với đời sống trong dân: Bộ trầu - thuốc. Theo anh, chính cuộc sống dân dã mới làm nên bản sắc văn hóa của một dân tộc. Tục ăn trầu hay hút thuốc (lào) của người xưa chính là một nét văn hóa xưa và nay đang trên đà mất đi. Tham gia trưng bày chuyên đề này, anh mong muốn giới thiệu với du khách nét văn hóa độc đáo ấy.
"Văn hóa trầu cau Việt Nam” được thể hiện trong chuyên đề trưng bày tại số 1 Tràng Tiền (Hà Nội), do Bảo tàng (BT) Lịch sử quốc gia VN phối hợp với BT Dân tộc học VN, BT Phụ nữ VN và nhà sưu tập Thành Hải Dương (Nguyễn Trung Thành) tổ chức.
 |
| Hình ảnh tục têm trầu và mời trầu ở Việt Nam trên bưu ảnh của Pháp. |
Đây là triển lãm đầu tiên ở VN giới thiệu nguồn gốc ăn trầu, cách ăn trầu, têm trầu và bộ dụng cụ ăn trầu cùng những giá trị của chúng. Trầu cau và văn hóa ăn trầu hiện diện không chỉ trong đời sống thường nhật, mà còn lắng đọng sâu đậm trong văn học dân gian, ca dao, dân ca, được nâng lên thành nghệ thuật ẩm thực. Cánh trầu được têm theo mỗi cách khác nhau - trầu cánh phượng, cánh kiến, cánh quế, mũi mác... lại mang biểu trưng khác nhau, thể hiện nét tài hoa, khéo léo và tính nết của người têm nó.
Tại triển lãm có khoảng 100 hiện vật, tài liệu, hình ảnh tiêu biểu về văn hóa trầu cau như: Bình vôi, ống vôi, ống nhổ, dao bổ cau, têm trầu, khay trầu, cối giã trầu, xà tích, ống nhổ... của nhiều dân tộc như Kinh, Tày, Chăm, Khmer, Xơ Đăng, Xtieng... có từ thế kỷ 11 - 19. Có những bộ ăn trầu của vua chúa thời Nguyễn được chế tác tinh xảo, độc đáo với các chất liệu vàng, bạc, ngọc, pha lê... Nổi bật trong số các hiện vật là bình vôi với các loại gốm men màu, kích cỡ. Trong gia đình VN cổ truyền, bình vôi được tôn kính như một vị thần nên được gọi là “Ông bình vôi” hay “Ông vôi”, tương tự như ông Táo trong bếp. Vì thế, bình vôi khi chế tác đã được đầu tư nhiều công sức, trở thành những tác phẩm nghệ thuật mang đậm dấu ấn văn hóa Việt và tính thẩm mỹ cao: Bình vôi với tay cầm đắp hình rồng, hình trâu, hình nghê... Có những bình vôi được đan bằng mây, tre với họa tiết hoa văn vô cùng cầu kỳ và tinh tế. Các bộ dụng cụ ăn trầu ở triển lãm cho người thưởng ngoạn thấy đây không chỉ là những vật dụng thông thường mà còn là những tác phẩm mỹ thuật giá trị.
Thành Hải Dương là nhà sưu tập cổ vật có tiếng. Sở trường của anh là những đồ ngự dụng của vua chúa VN từ các thế kỷ 18 - 19. Thế nhưng, thú chơi của anh lại là những đồ rất dân dã, gắn bó với đời sống trong dân: Bộ trầu - thuốc. Theo anh, chính cuộc sống dân dã mới làm nên bản sắc văn hóa của một dân tộc. Tục ăn trầu hay hút thuốc (lào) của người xưa chính là một nét văn hóa xưa và nay đang trên đà mất đi. Tham gia trưng bày chuyên đề này, anh mong muốn giới thiệu với du khách nét văn hóa độc đáo ấy.
