Có lợi cho người dân
Theo đó, dự thảo Luật Đất đai sửa đổi, quy định “Trường hợp có chung quyền sử dụng đất của hộ gia đình có nhu cầu thì cấp một giấy chứng nhận ghi đầy đủ tên thành viên trên giấy chứng nhận và trao cho người đại diện”.
Điều 3 dự thảo Luật Đất đai đã đưa ra giải thích từ ngữ: “Hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất”.
Cách giải thích này kế thừa từ Luật Đất đai năm 2013 nhưng bỏ quy định “đang sống chung”, để phù hợp tình hình thực tiễn hiện nay (các thành viên hộ gia đình có thể đi nơi khác để làm ăn và không còn sống chung, tuy nhiên vẫn duy trì tài sản chung).
Dự thảo vẫn tiếp tục ghi nhận “hộ gia đình” là “người sử dụng đất” như Luật Đất đai hiện hành; đồng thời tiếp tục quy định về giao đất (có thu tiền và không thu tiền sử dụng đất), công nhận quyền sử dụng đất (cấp giấy chứng nhận lần đầu) cho hộ gia đình.
Tại Điều 120 Dự thảo nêu: “Trường hợp thửa đất thuộc quyền sử dụng của hộ gia đình thì cấp một giấy chứng nhận ghi tên đại diện hộ gia đình trên giấy chứng nhận và trao cho người đại diện hộ gia đình.
Trường hợp các thành viên có chung quyền sử dụng đất của hộ gia đình có nhu cầu thì cấp một giấy chứng nhận ghi đầy đủ tên thành viên trên giấy chứng nhận và trao cho người đại diện.
Việc xác định các thành viên có chung quyền sử dụng đất của hộ gia đình để ghi tên trên giấy chứng nhận do các thành viên này tự thỏa thuận bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật”. Đây là quy định hoàn toàn mới của dự thảo Luật Đất đai sửa đổi (so với Điều 98 Luật Đất đai năm 2013).
Tuy nhiên Điều 98 luật hiện hành cũng đã có quy định về thửa đất có nhiều người chung quyền sử dụng đất thì giấy chứng nhận phải ghi đầy đủ tên của những người có chung quyền sử dụng đất và cấp cho mỗi người 01 bản, trừ trường hợp các chủ sử dụng có yêu cầu cấp chung một giấy chứng nhận và trao cho người đại diện.
Bản chất việc sử dụng đất của hộ gia đình hiện nay chính là trường hợp có nhiều người chung quyền sử dụng đất (các cá nhân là thành viên của hộ gia đình).
Theo Ths Nguyễn Văn Đỉnh - Chuyên gia Luật Đất đai, quy định ghi đầy đủ tên thành viên hộ gia đình trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi là phù hợp với pháp luật dân sự. Việc quy định như vậy nhằm thực hiện, đảm bảo quyền của tất cả thành viên trong gia đình.
Ông Đỉnh nói rằng, việc này có lợi cho người dân chứ không hề phức tạp về sau cũng như thời điểm đầu đi làm thủ tục, kê khai thông tin.
Cần thêm quy định cụ thể
Trong khi đó, trao đổi với Lao Động, luật sư Nguyễn Huy An (đoàn luật sư Hà Nội) cho rằng, việc ghi tên từng thành viên hộ gia đình đã được thực hiện theo Thông tư 33 năm 2017 hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2013 của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Tuy nhiên ở một số địa phương khi triển khai chưa hiểu hết việc này dẫn đến cảm thấy vướng mắc giữa hộ gia đình theo khái niệm sổ hộ khẩu với hộ gia đình trên "giấy chứng nhận - sổ đỏ" (bao gồm những người cùng gia đình có quyền tài sản với thửa đất).
Theo luật sư An, thực tế khi ghi lên sổ đỏ tên vợ, chồng người có quyền với thửa đất đó thì có địa phương lại ghi tất cả người của hộ gia đình trong sổ hộ khẩu vào. Điều đó lại vô hình chung tạo ra những phức tạp, vướng mắc. Quy định ghi đủ tên thành viên trong gia đình vào “sổ đỏ”, nếu không đơn giản hóa thủ tục chỉ làm tăng phức tạp các thủ tục hành chính mà không có tác dụng giảm tranh chấp.
Vị luật sư này nói thêm, quy định những thành viên trong gia đình được đứng tên trong sổ đỏ này có lợi cho người dân nhưng cũng sẽ có vấn đề khó khăn, chắc chắn phát sinh thêm thủ tục hành chính.
Để minh bạch và tránh sự xung đột trong các gia đình khi cấp sổ đỏ, luật sư An nói, Bộ Tài nguyên và Môi trường cần có những quy định cụ thể hay hướng dẫn cụ thể để làm rõ thế nào là quyền tài sản, quyền tài sản chung và khi ghi vào "sổ đỏ" phải ghi thế nào cho chính xác và để tránh làm phát sinh thêm thủ tục hành chính.
