Xử lý không triệt để, DN nợ BHXH tăng
Lý do dẫn đến tình trạng trên chính là các tội danh liên quan đến gian lận, trốn đóng BHXH phải có Nghị quyết hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao (TANDTC) thì các cơ quan tố tụng mới xem xét áp dụng thực hiện. Vì lý do đó, mới đây tại TPHCM, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học (TANDTC) vừa giới thiệu Dự thảo Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn thực hiện các Điều 213, 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự về các tội danh liên quan đến gian lận, trốn đóng BHXH.
Theo bà Nguyễn Thị Mỹ Dung - Phó Giám đốc BHXH TPHCM: Hiện nay, tình trạng DN trốn đóng, chiếm đóng BHXH trên địa bàn vẫn đang tiếp tục diễn ra. Tính đến tháng 3.2019, TPHCM có rất nhiều DN để nợ với số tiền lớn lên tới hơn 1.500 tỉ đồng, tương đương 3,85% tổng số nợ; cùng với đó có nhiều DN có biểu hiện gian lận, trốn đóng BHXH cho người lao động (NLĐ).
Bà Dung dẫn chứng, theo số liệu của Sở Kế hoạch và Đầu tư, hiện thành phố đang có 475.000 DN đăng ký kinh doanh và hoạt động, nhưng chỉ có 97.000 DN đóng BHXH cho NLĐ. Đối với các DN trốn đóng BHXH, cơ quan BHXH đã làm nhiều biện pháp như phối hợp với Thanh tra Sở LĐTBXH để thanh tra; thực hiện kiểm tra, thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, tuy nhiên việc xử lý không thể triệt để. Nguyên nhân là do nhiều DN cố tình dùng đủ các “chiêu trò” để né tránh tham gia cho NLĐ.
“TANDTC cần nghiên cứu, có hướng dẫn thống nhất về quy trình chuyển giao hồ sơ, xem xét xử lý đối với tội trốn đóng BHXH từ cơ quan Trung ương (TANDTC, Viện KSND Tối cao, Bộ Công an), để cơ quan BHXH địa phương thuận lợi hơn và định hướng được quá trình xử lý cho phù hợp. Cụ thể, trước mắt có thể xem xét xử lý đối với các đơn vị đã có quyết định xử lý vi phạm hành chính từ 1 năm nhưng không chấp hành, không khắc phục” - bà Dung kiến nghị.
Sớm hoàn thiện Nghị quyết để đảm bảo quyền lợi NLĐ
Về xác định dấu hiệu tội phạm hình sự về gian lận, trốn đóng BHXH, ông Nguyễn Quốc Thanh - Trưởng phòng Thu (BHXH TPHCM) - phân tích: Trong thực tế, khi xử lý các vụ việc DN chậm đóng, trốn đóng BHXH, cơ quan BHXH đã có kiểm tra đối chiếu, lập biên bản, yêu cầu DN thực hiện; sau đó mới chuyển qua thanh tra chuyên ngành đóng BHXH.
“Sau khi thanh tra, xử phạt vi phạm hành chính, các DN vẫn tiếp tục vi phạm. Cùng với đó, trong quá trình làm nhiệm vụ, cơ quan BHXH cũng phát hiện các DN trốn đóng bằng hình thức không khai báo lao động, không ký HĐLĐ và không đóng BHXH dù NLĐ làm việc thường xuyên tại DN. Hoặc có trường hợp các DN đóng BHXH cho NLĐ ít hơn so với quy định của pháp luật; Hằng tháng DN vẫn khấu trừ tiền đóng BHXH từ lương của NLĐ nhưng không đóng cho cơ quan BHXH. Những hành vi này, xét về các yếu tố, đều có cấu thành khá rõ của tội phạm trốn đóng BHXH quy định tại Điều 216 của Bộ luật Hình sự” - ông Thanh phân tích đồng thời đề nghị TANDTC sớm xem xét, hoàn thiện nghị quyết hướng dẫn để đảm bảo quyền lợi cho NLĐ.
Mặc dù còn nhiều tranh luận, góp ý song Dự thảo Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC đưa ra đã làm rõ và định hình khá đầy đủ các loại tội phạm về BHXH. Những hành vi vi phạm mà trước khi có chế tài hình sự nhiều cá nhân, DN vẫn xem nhẹ thì sắp tới phải xem lại. Đơn cử, trường hợp không đóng tiền BHXH quy định tại khoản 1, Điều 216 của Bộ luật Hình sự được hướng dẫn rất rõ là việc người sử dụng lao động đã xác định rõ, đầy đủ các khoản đóng bảo hiểm, lập chứng từ, hồ sơ quyết toán lương cho NLĐ, thu nhập DN nhưng không đóng BHXH đã trích nộp cho cơ quan BHXH. Hoặc trường hợp chiếm đoạt tiền BHXH quy định tại khoản 1, Điều 214 Bộ luật Hình sự cũng được hướng dẫn rất cụ thể. Đó là hành vi lập hồ sơ BHXH giả, làm sai lệch nội dung hồ sơ để hưởng ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, hưu trí trái quy định…
Sớm ban hành nghị quyết hướng dẫn xử lý từ phía Hội đồng Thẩm phán TANDTC cũng chính là điều mà rất nhiều NLĐ đang bị xâm phạm quyền lợi BHXH trong cả nước đang mong chờ.
