Theo BHXH tỉnh Bình Dương, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do NLĐ đã mượn hồ sơ của người thân để vào làm việc tại các DN; sau đó những người cho mượn hồ sơ lại tiếp tục sử dụng chính hồ sơ cho mượn để đi làm việc ở DN khác. Điều này dẫn đến việc khi các DN kê khai và tham gia đóng BHXH đã kê trùng hồ sơ. Theo bà Lý, việc NLĐ mượn hồ sơ tư pháp của người khác để đi làm và tham gia BHXH (kể cả chủ sử dụng lao động) đã vi phạm Khoản 1, Điều 137 Luật BHXH. Tình trạng này không chỉ gây khó khăn đối với cơ quan BHXH trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao mà còn ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của NLĐ. Thời gian làm việc càng dài thì bản thân NLĐ càng thiệt thòi về quyền lợi, nhất là quyền lợi về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN).
Trước hết, những người này có thẻ BHYT, nhưng thẻ lại mang tên người khác nên không được thanh toán chi phí khám chữa bệnh. Thời gian qua, BHXH tỉnh Bình Dương còn chứng kiến nhiều trường hợp NLĐ không được hưởng trợ cấp thai sản, do tên mẹ trong giấy khai sinh khác với tên trong hồ sơ và không liên lạc được với người cho mượn tên. Tình trạng “tình ngay lý gian” cũng xảy ra tương tự với những người được hưởng trợ cấp BHXH một lần. Người cho mượn tên là người có đầy đủ giấy tờ pháp lý để nhận trợ cấp, chứ không phải người mượn tên - mặc dù người mượn tên là người thực chất có tham gia đóng BHXH, BHYT.
Do vậy, theo bà Lý, việc mượn giấy tờ của người khác để xin việc tiềm ẩn nhiều nguy cơ tranh chấp quyền lợi BHXH; hoặc gặp rắc rối pháp lý nếu chẳng may dùng tên của người đang bị cơ quan công an truy nã. Vì vậy, NLĐ đang mượn tên hoặc đang dùng hồ sơ mang tên người khác để đi làm việc nên thông báo cho người sử dụng lao động và cơ quan BHXH biết để được hướng dẫn điều chỉnh hồ sơ, nhằm bảo vệ quyền lợi của bản thân.
Cũng theo bà Lý, theo đúng quy định thì hành vi trên phải xử phạt hành chính. Tuy nhiên, đến nay, cơ quan BHXH cũng như các cơ quan chức năng có liên quan ở Bình Dương vẫn chưa xử lý trường hợp này. Để giải quyết vấn đề, BHXH tỉnh Bình Dương đã cùng với Sở LĐTBXH thống nhất về hồ sơ, thủ tục, quy trình xử lý, giải quyết các trường hợp mượn và cho mượn hồ sơ đi làm, tham gia BHXH để đảm bảo quyền lợi cho NLĐ. Đồng thời, BHXH tỉnh Bình Dương cũng thông báo đến các cá nhân, người sử dụng lao động nếu đã mượn, cho mượn hoặc có NLĐ trùng hồ sơ cá nhân thì liên hệ với cơ quan BHXH để làm lại hồ sơ, tránh rủi ro và tranh chấp pháp lý khi có sự việc phát sinh.
Hiện nay, BHXH tỉnh Bình Dương cũng đã hoàn thiện việc cấp mã số BHXH cho người tham gia BHXH và đồng bộ hóa dữ liệu với BHXH Việt Nam. Do vậy, người tham gia có thể tra cứu thông tin trên website của BHXH Việt Nam để nắm rõ quy định pháp luật.
