PFAS là gì?
Một nhóm các nhà khoa học đã tìm ra một cách được cho là an toàn và có giá cả phải chăng để tiêu diệt PFAS, hay còn được mệnh danh là “hóa chất vĩnh viễn”, theo Engadget.
PFAS là một nhóm lớn gồm hơn 4.500 chất flo hóa liên tục. Chúng thường là chất kị nước và không hòa tan trong lipit hoặc các dung môi không phân cực trong tự nhiên. Do đó, PFAS cực kỳ bền bỉ với sức mạnh của liên kết carbon-fluor. Hóa chất này được tìm thấy trong nhiều đồ gia dụng, bao gồm chảo chống dính và chỉ nha khoa.
Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, có ít nhất 12.000 chất như vậy tồn tại cho đến ngày nay. Tất cả chúng đều có chung một đặc điểm: liên kết cacbon-flo, là một trong những liên kết mạnh nhất được biết đến trong hóa học hữu cơ. Đây cũng là điều mang lại chất lượng chống dính cho dụng cụ nấu ăn được xử lý bằng PFAS. Tuy nhiên, chính đặc tính đó có thể khiến chúng trở nên độc hại đối với con người.
Vào tháng 2.2022, các nhà khoa học ước tính rằng con người đang đưa khoảng 50.000 tấn hóa chất PFAS vào bầu khí quyển mỗi năm. Một nghiên cứu khác gần đây cho thấy rằng nước mưa ở nhiều nơi trên Trái đất không đủ an toàn để uống do sự phổ biến của loại chất hóa học này.
Với độ bền từ các liên kết phân tử, PFAS có thể tồn tại trong cả đất và nước qua nhiều thế hệ. Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng tiếp xúc lâu với chúng có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, giảm khả năng miễn dịch và ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
Giới nghiên cứu đã mất nhiều năm cố gắng tìm cách phá hủy liên kết cacbon-flo khiến PFAS trở nên cứng đầu, nhưng hiện tại vẫn chưa có cách nào thực sự có hiệu quả.
PFAS và những cố gắng "hóa giải" của giới khoa học
Trong một nghiên cứu được công bố mới đây, trên tạp chí Science, một nhóm các nhà hóa học từ đại học UCLA, Đại học Northwestern của Mỹ và các nhà khoa học Trung Quốc đã phát hiện ra rằng hỗn hợp natri hydroxit, một hóa chất được sử dụng trong dung dịch kiềm và một dung môi hữu cơ gọi là dimethyl sulfoxide có hiệu quả trong việc phân hủy các axit perfluoro cacboxylic hay còn được gọi là PFCA, chiếm một phần lớn trong nhóm PFAS.
Khi tác giả chính của nghiên cứu, Brittany Trang, đun nóng hỗn hợp này trong khoảng 79 đến 121 độ C, nó bắt đầu phá vỡ liên kết giữa các phân tử PFAS. Sau một vài ngày, hỗn hợp thậm chí có thể khử bất kỳ sản phẩm phụ nào của flo thành các phân tử vô hại.
Natri hydroxit là một phần của nguyên nhân làm cho hỗn hợp này trở nên mạnh mẽ như vậy. Nó liên kết với các phân tử PFAS sau khi đimetyl sulfoxit làm mềm chúng và đẩy nhanh quá trình phân hủy.
Giáo sư William Dichtel, một trong những đồng tác giả của nghiên cứu, nói với The New York Times rằng vẫn có rất nhiều việc phải làm trước khi giải pháp có thể hoạt động bên ngoài phòng thí nghiệm. Tuy vậy, phát hiện mới này là một bước đột phá trong công cuộc xử lý những hóa chất độc hại đang được dùng rộng rãi.
