Dù lực lượng chức năng cả nước đã tăng cường kiểm tra, kiểm soát nhưng tình trạng xâm phạm quyền SHTT vẫn diễn ra rất phổ biến, đến mức báo động. Các chế tài xử lý vi phạm dường như chưa đủ sức răn đe. Không những thế, vẫn còn một bộ phận không nhỏ người kinh doanh thương mại, người tiêu dùng chấp nhận hàng giả, hàng xâm phạm quyền vì lý do giá trị của chúng phù hợp với điều kiện kinh tế của họ, cộng thêm ý thức bài trừ hàng hóa xâm phạm quyền SHTT chưa thành nét văn hóa phổ biến trong xã hội.
Tuy nhiên, năm 2019, sau khi Chính phủ ban hành Chiến lược SHTT đến năm 2030, trong đó có đề ra một trong các nhóm nhiệm vụ, giải pháp quan trọng đó là “hình thành văn hóa SHTT trong xã hội”, thì cụm từ ‘‘văn hóa SHTT” đã bắt đầu xuất hiện thường xuyên trên phương tiện truyền thông. Các mạng xã hội phủ sóng toàn cầu xâm nhập sâu rộng vào thị trường Việt Nam và đi kèm với đó là vấn đề tôn trọng quyền SHTT - khi càng nhiều doanh nghiệp đa quốc gia hiện diện tại Việt Nam thì yêu cầu về ý thức xã hội, cách thức hành xử liên quan đến các vấn đề SHTT tự nó dần dần trở lên bức thiết.
Thực tế là chưa có một khái niệm chính thống nào về văn hóa SHTT được đưa ra, nhưng dựa trên khái niệm về văn hóa và khái niệm về SHTT, có thể nhận định văn hóa SHTT là tổng hòa các hiện tượng tinh thần có được từ các hoạt động của con người trong các vấn đề có liên quan đến SHTT. Văn hóa SHTT ở đây chủ yếu là đề cập đến nhận thức, thái độ, lòng tin, giá trị quan của con người đối với các vấn đề SHTT và cách thức hành vi xử thế liên quan đến các vấn đề SHTT. Cũng có thể nói, văn hóa SHTT nghĩa là văn hóa của con người biết tự bảo vệ quyền SHTT của mình và tôn trọng quyền SHTT của người khác. Văn hóa SHTT có thể được sử dụng như một công cụ mạnh mẽ để giải quyết nhiều vấn đề trong xã hội. Một hệ thống SHTT vận hành hiệu quả chỉ khi cả xã hội có ý thức tôn trọng và bảo vệ quyền SHTT.
Việc nhận thức đúng đắn về vai trò này của SHTT chính là bước đi đầu tiên vững chắc trên con đường sáng tạo làm thay đổi thế giới.
Bảo hộ SHTT trao cho chủ sở hữu quyền SHTT được tự mình hoặc cho phép người khác sử dụng, từ đó hưởng lợi từ tài sản trí tuệ của mình. Dù là với nhóm đối tượng nào – học sinh, sinh viên, doanh nghiệp trẻ, nhà nghiên cứu trẻ - thì SHTT vẫn là một công cụ khuyến khích thế hệ trẻ thỏa sức sáng tạo, là một công cụ hữu hiệu để sáng tạo đột phá hướng một tương lai tốt đẹp hơn.
Quyền SHTT chính là công cụ đắc lực, tạo ra lợi thế cạnh tranh cho sự phát triển của các doanh nghiệp, các chủ thể quyền khác trong nền kinh tế thị trường. Văn hóa SHTT nói chung, quyền SHTT nói riêng đang ngày càng có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc khuyến khích, thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo của toàn xã hội.
