Tuy nhiên, nguy cơ tham nhũng vẫn còn đó, việc triển khai các biện pháp phòng, ngừa tham nhũng như kê khai tài sản thu nhập, quy định nhận quà tặng của cán bộ, công chức… chưa phát huy hiệu quả; diễn biến tham nhũng ngày càng tinh vi, phức tạp, biến tướng dưới nhiều dạng khác nhau, khó phát hiện, do đó công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng là cực kỳ khó khăn.
Một trong những giải pháp để tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng trong thời gian tới được đề xuất, đó là sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện Luật Phòng, chống tham nhũng, là công cụ pháp lý quan trọng để ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng tham nhũng. Nhiều nội dung được đề xuất sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới. Qua nghiên cứu, tôi đề nghị cần phải sửa đổi, bổ sung Điều 40 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2005 (được sửa đổi, bổ sung năm 2007, 2012) nhằm góp phần phòng ngừa tham nhũng.
Theo quy định tại khoản 2 Điều 40 Luật Phòng, chống tham nhũng quy định: “2. Cán bộ, công chức, viên chức không được nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân liên quan đến công việc do mình giải quyết hoặc thuộc phạm vi quản lý của mình”. Quy định trên là chưa đầy đủ và còn có kẽ hở; bởi vì cán bộ, công chức, viên chức không được nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân nhưng có thể để cho vợ hoặc chồng, cha, mẹ, anh chị em ruột nhận thay khi giải quyết các công việc hoặc tác động để giải quyết các công việc thuộc phạm vi quản lý của cán bộ, công chức, viên chức thì chưa được quy định cụ thể.
Do đó, nhiều cán bộ, công chức, viên chức khi giải quyết công việc cho cá nhân, tổ chức có biểu hiện vòi vĩnh, đặt vấn đề hoặc ra giá để được xem xét giải quyết, nhưng khi ít khi trực tiếp nhận tiền hoặc lợi ích vật chất khác mà thông qua người thân nên nhiều vụ việc đưa và nhận hối lộ khó phát hiện và xử lý. Trong trường hợp phát hiện, bắt quả tang nhưng cán bộ, công chức, viên chức không trực tiếp nhận và cũng không thừa nhận việc đó thì cũng khó có thể kết tội.
Vì thế quy định trên là chưa đầy đủ, chưa có tính ràng buộc đối với cán bộ, công chức, viên chức và cần thiết phải được sửa đổi, bổ sung theo hướng người thân của cán bộ, công chức, viên chức không được nhận quà tặng mới có thể ngăn ngừa tham nhũng có thể xảy ra.
Cụ thể, sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 40 Luật Phòng, chống tham nhũng như sau: “2. Cán bộ, công chức, viên chức hoặc người thân của cán bộ, công chức, viên chức không được nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân liên quan đến công việc do mình giải quyết hoặc thuộc phạm vi quản lý của mình”. Người thân của cán bộ, công chức, viên chức nêu trên cần phải được hướng dẫn, cụ thể là vợ hoặc chồng, con, cha mẹ, anh, chị, em ruột trong gia đình để tránh vướng mắc khi xử lý vi phạm việc nhận quà tặng.
Quy định người thân của cán bộ, công chức, viên chức không được nhận quà tặng là cần thiết nhằm phòng ngừa tham nhũng, đồng thời phù hợp với pháp luật về phòng, chống tham nhũng của các nước trên thế giới như Hàn Quốc, Singapore, các nước này họ áp dụng quy định kiểm soát nhận quà với cả thành viên gia đình nên đã góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa tham nhũng.
