Thầy Văn Như Cương quê ở làng Quỳnh Đôi (Quỳnh Lưu, Nghệ An), là ngôi làng xứ Nghệ nổi danh về truyền thống hiếu học, khoa bảng. Truyền thống gia đình, quê hương đã hun đúc nên ở thầy một khí chất, tính cách của thầy đồ xứ Nghệ: hay chữ, trọng nghĩa, thương yêu học trò, và … “gàn”.
Có thể hiểu cái “gàn” đó là cá tính độc đáo, là phong cách, nét ứng xử riêng đậm chất trí tuệ, bản lĩnh, và hài hước, có “thương hiệu”, đẳng cấp riêng. Gia tài của thầy Văn Như Cương để lại, ngoài hệ thống kiến thức chuyên môn đồ sộ, còn là những giai thoại, cách ứng xử đậm chất đồ Nghệ của thầy.
Nhìn lại cuộc đời, sự nghiệp của thầy Văn Như Cương, có thể thấy được lịch sử ngành giáo dục Việt Nam, từ sau ngày miền Bắc giải phóng đến thời kỳ đổi mới, hội nhập. Nền giáo dục đó, đã trải qua những giai đoạn chiến tranh, thiếu thốn nhưng cũng đã đạt được những kỳ tích đáng tự hào.
Trong đó, có sự đóng góp của những bậc thầy như thầy Văn Như Cương. Những người thầy mà trí tuệ, nhân cách, bản lĩnh, và tình thương học trò đã trở thành huyền thoại. Mặc dù là người của thế hệ giảng viên từ sau ngày miền Bắc giải phóng, nhưng thầy Văn Như Cương luôn vượt lên, để trở thành tiên phong, trên nhiều lĩnh vực.
Là người có tầm nhìn xa, thầy là người đã đặt một trong những viên gạch đầu tiên của hệ thống trường tư thục, và hôm nay, chúng ta đã thấy được sự đúng đắn của hướng đi đó. Những thành quả mà thầy, gắn liền với trường Lương Thế Vinh, đã đóng góp cho nền giáo dục Thủ đô, và cả nước, thật khó để đong đếm, chỉ biết là rất đáng trân trọng.
Từ một làng quê của Nghệ An, vốn còn nhiều gian khó, thầy đã vươn lên đỉnh cao của tri thức, và dùng tri thức ấy, để đào tạo ra nhiều thế hệ tri thức mới. Nói theo ngôn ngữ nhà Phật, là công đức vô lượng.
Nhiều đồng nghiệp và học trò đã tiếc thương và khẳng định, nét độc đáo ở thầy Văn Như Cương là người thầy truyền cảm hứng, bằng chính sự mãnh liệt, độc đáo của nhân cách và khát vọng cá nhân. Người thầy giỏi, đã khó, người thầy được kính trọng, khó hơn; và người thầy truyền cảm hứng, rất hiếm.
“Thác là thể phách, còn là tinh anh”, như cánh hạc bay, thầy đã nhẹ bước về cõi khác. Những di sản của thầy Văn Như Cương, mãi là nguồn cảm hứng đẹp đẽ, để các thế hệ giáo viên tiếp bước trên hành trình chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện nhân cách.
