Cần quy định thời gian áp dụng điện mặt trời mái nhà giá 0 đồng
Tại dự thảo Nghị định về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu, Bộ Công Thương giữ đề xuất loại hình này lắp tại nhà ở, cơ quan công sở để tự dùng và nối lưới quốc gia sẽ không được bán hoặc bán giá 0 đồng.
TS Nguyễn Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho hay, cần có những tính toán cụ thể về "lợi và hại" của sản lượng điện mặt trời mái nhà.
Trong đó, mặt lợi là giảm đầu tư nguồn mới, giảm được chi phí truyền tải phân phối, giảm phát thải khí nhà kính… Tuy nhiên, mặt hại là phải tiết giảm hoặc ngừng các tổ máy phát điện có hiệu quả kinh tế, tăng chi phí điều độ, điều áp dưới tải...
Vì vậy, ông Tuấn cho rằng, giá 0 đồng với điện mặt trời mái nhà do đang thực hiện tạm thời (có thời hạn) để chống trục lợi chính sách, nên cần có quy định về thời gian áp dụng, ví dụ từ cho giai đoạn 3 năm từ nay đến 2027.
Cùng đó, nghiên cứu các yếu tố về kỹ thuật, tác động về pháp lý, kinh tế - xã hội để giai đoạn sau có quy định giá hợp lý. Khi đó, Nhà nước có thể quy định mức giá cao, thấp hoặc giá âm, tùy thời điểm, tùy khu vực địa lý.
Ông Tuấn cũng kiến nghị có quy định các chính sách hỗ trợ, mang lại các ưu đãi cho các đối tượng cần khuyến khích khi phát triển điện mặt trời mái nhà. Ví dụ như vùng sâu vùng xa, miền núi hải đảo, khu vực có yếu tố thời tiết ít thuận lợi trong khi nhu cầu phụ tải cao, hoặc truyền tải điện khó khăn.
Tại các khu vực địa lý này, có thể cho phép dùng cơ chế bù trừ (net-metering). Quy định mức phát lên lưới không vượt quá 20-30% phụ tải tự tiêu thụ.
Nhiều điện mặt trời gây khó cho điều độ hệ thống điện
PGS Nguyễn Việt Dũng - Phó Hiệu trưởng Trường cơ khí (Đại học Bách khoa Hà Nội) ủng hộ không có việc mua bán và thương mại trong việc phát triển điện mặt trời áp mái. Việc đấu nối chỉ diễn ra trong điều kiện điện áp mái không đủ để dùng trong những giờ không có nắng, những hôm thời tiết không ủng hộ.
“Nước Nhật mất 40 năm để phát triển năng lượng tái tạo và đến nay, tổng công suất của năng lượng tái tạo của Nhật trong lưới điện quốc gia chỉ khoảng 30 - 40%.
Nhưng chúng ta chỉ trong vòng có 6 năm, tổng công suất của các nguồn điện năng lượng tái tạo đã đạt 28,5%. Một áp lực khủng khiếp lên lưới điện quốc gia và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không thể nào điều độ được” - PGS Nguyễn Việt Dũng phân tích và thông tin thêm.
"Dẫn chứng điều này để thấy rằng, toàn bộ hệ thống nhiệt điện bây giờ luôn phải chạy ép để nhường lưới điện cho năng lượng tái tạo, mà năng lượng mặt trời là năng lượng phi tuyến, chỉ cần một đám mây đi qua là lập tức tải tụt xuống ngay” - PGS Nguyễn Việt Dũng nói và nhấn mạnh không thể đưa đấu nối ở các dự án ngoài quy hoạch, bởi sẽ làm cho hệ thống lưới điện không ổn và cực kỳ nguy hiểm cho an toàn lưới điện quốc gia.
Ít nhất 5 năm tới, dứt khoát không có hoạt động mua bán điện mặt trời áp mái
Tại Hội thảo tham vấn kỹ thuật về Dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định cơ chế, chính sách khuyến khích điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu chiều 4.5, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, nếu cho phép mua bán điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu trong giai đoạn hiện nay sẽ dẫn tới phát triển ồ ạt, khó kiểm soát công suất nguồn, đặc biệt là dẫn tới mất cân đối cơ cấu nguồn điện, gây áp lực lên hệ thống truyền tải điện quốc gia.
Ngoài ra, cơ chế cho phép mua bán nguồn điện này là cổ xúy trục lợi chính sách khi các chủ đầu tư nguồn điện này không phải tuân thủ quy định pháp luật hiện hành, do được hưởng những cơ chế ưu đãi đặc biệt.
Nếu cho phép mua bán điện mặt trời tự sản tự tiêu sẽ làm nảy sinh nhiều vấn đề về an toàn, xử lý môi trường và đặc biệt là xung đột lợi ích giữa tổ chức, cá nhân đầu tư vào nguồn điện này với nhà đầu tư nguồn điện nền (thủy điện, nhiệt điện...).
"Dù kể cả nối lưới hay không nối lưới thì sẽ không có hoạt động mua bán nguồn điện này", ông Diên nói và khẳng định, trong giai đoạn đầu tiên thực hiện Nghị định này, ít nhất là 5 năm tới, dứt khoát không có hoạt động mua bán điện mặt trời áp mái đối với gia đình, công sở, doanh nghiệp lẻ, riêng đối với khu, cụm công nghiệp do một nhà đầu tư về hạ tầng thì qua ý kiến các chuyên gia, ban soạn thảo ghi nhận để trình Chính phủ tiếp tục thảo luận, xem xét.
