Hiu hắt
Những ngày này, có mặt tại cảng Xuân Hải, chúng tôi ghi nhận tình trạng hiu hắt, yên ắng đến mức ngỡ rằng cảng sông này không còn hoạt động. Ông Nguyễn Mạnh Hướng - Chi Cục trưởng Hải quan Xuân Hải - cho biết, từ đầu năm 2018 đến nay, tại cảng Xuân Hải không có hàng nhập khẩu cập cảng, còn xuất khẩu đạt hơn 2 triệu USD, cũng giảm so với cùng kỳ năm 2017. Nguyên nhân hoạt động tại cảng này đìu hiu, theo ông Hướng, thứ nhất do doanh nghiệp ít, hoạt động không hiệu quả; thứ hai do cảng đã bị bồi lắng nghiêm trọng, hiện chỉ tàu 1.000 tấn mới vào được; thứ ba, do mặt hàng xuất khẩu gỗ của Lào giảm mạnh sau khi nước này cấm rừng.
Theo ông Hướng, hiện ở cảng này, hàng xuất khẩu chủ yếu là gỗ băm dăm của Công ty Thanh Thành Đạt. Doanh nghiệp này có một con tàu trọng tải 3.000 tấn, do cảng bị bồi lắng nên nhiều lần phải chở gỗ băm dăm bằng đường bộ sang Cảng Cửa Lò (Nghệ An) rồi mới bốc lên tàu để đưa đi xuất khẩu khiến kim ngạch xuất khẩu tại đây nguy cơ còn giảm.
Ông Lê Anh Hải - Trưởng đại diện Cảng vụ Hàng hải Hà Tĩnh tại cảng Xuân Hải cho biết, năm 2017 tại cảng Xuân Hải cũng không có lô hàng nhập khẩu nào cập cảng. Từ đầu năm 2018 đến nay cũng vậy. Trước thông tin năm 2017 kim ngạch nhập khẩu tại cảng này theo Chi cục Hải quan là hơn 18.000USD, ông Hải cho biết, không rõ về việc mở tờ khai thế nào ở bên hải quan chứ thực tế, không có tàu hàng nhập khẩu nào cập cảng này từ đầu 2017 cho đến nay.
Có nên duy trì hoạt động tại cảng này ?
Hiện Chi cục Hải quan cảng Xuân Hải có 9 người, trong đó lãnh đạo có 1 chi cục trưởng, 1 chi cục phó. Còn Văn phòng đại diện Cảng vụ Hà Tĩnh tại Xuân Hải có 4 cán bộ, nhân viên. Trước câu hỏi, hàng hóa ít ỏi, có nên duy trì sự hiện diện của cơ quan quản lý tại cảng này nữa hay không?
Ông Nguyễn Mạnh Hướng - Chi Cục trưởng Hải quan Xuân Hải - cho rằng, vẫn cần thiết bởi ngoài xử lý thủ tục cho hàng hóa thì sự hiện diện của cơ quan chức năng để hạn chế hàng lậu vào nội địa, vì đặc thù đây là cảng nội địa, cảng sông. Tuy nhiên, cũng theo ông Hướng, nhiều năm nay, tại đây không bắt được vụ buôn lậu nào.
Ông Lê Anh Hải - Trưởng đại diện Cảng vụ Hàng hải Hà Tĩnh tại Xuân Hải - cũng cho rằng, vẫn cần thiết duy trì cơ quan quản lý để hạn chế buôn lậu và làm thủ tục cho hàng hóa vì dẫu ít nhưng vẫn đang còn hoạt động xuất khẩu.
Cả phía hải quan và cảng vụ cũng cho biết, vừa qua họ đã kiến nghị cần nạo vét cảng sông này. Tuy nhiên, kiến nghị này vẫn chưa được quan tâm triển khai. Trước đó, năm 2016 có một doanh nghiệp nạo vét kiểu tận thu cát, nhưng sau đó đã dừng hoạt động.
Theo ông Lê Anh Hải, cảng sông này bồi lắng rất nhanh nên dừng nạo vét là bị bồi lắng lại ngay. Từ cảng Xuân Hải ra cảng Cửa Lò (Nghệ An) chỉ khoảng 30km, trong khi cảng Cửa Lò hoạt động rất thuận lợi, rất sôi động nên thời gian qua, nhiều doanh nghiệp lựa chọn cảng này để xuất, nhập khẩu hàng hóa càng khiến cho cảng Xuân Hải thêm khó khăn.
