Đẩy nhanh cơ chế thí điểm giá điện 2 thành phần

Đổi cơ chế tính, giá điện ảnh hưởng thế nào?

Hiện nay, Việt Nam đang áp dụng giá một thành phần theo Quyết định 28 cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, tức tiền trả theo lượng dùng trong tháng.

PGS.TS Bùi Xuân Hồi - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Điện lực miền Bắc - cho biết, cách tính hiện nay không phản ánh chính xác chi phí ngành điện bỏ ra (khấu hao tài sản, đường dây, trạm biến áp...) cho mỗi khách hàng; không phản ánh đúng chi phí người tiêu dùng gây ra cho hệ thống, không góp phần cải thiện hệ số sử dụng thiết bị, tạo rủi ro cho ngành điện khi thu hồi chi phí cố định qua giá điện năng.

Lấy ví dụ so sánh giữa một hộ tiêu thụ công suất 1kWh trong 1 giờ/ngày (dùng hết 24kWh trong 1 ngày) với 1 hộ dùng 24kWh chỉ trong 1 giờ/ngày và 1 ngày cũng tiêu thụ 24kWh, ông Bùi Xuân Hồi nêu, dù điện năng tiêu dùng như nhau (24kWh/ngày), trả một hóa đơn giống nhau, nhưng chi phí thực tế mà ngành điện phải trả cho 2 hộ này lại hoàn toàn khác nhau.

Với trường hợp đầu tiên, ngành điện chỉ đầu tư quy mô 1kWh (chi phí cố định) và trả phí vận hành cho 24 giờ (chi phí biến đổi). Trong khi trường hợp còn lại, ngành điện phải đầu tư quy mô lên tới 24kWh và trả phí vận hành trong 1 giờ.

Trao đổi với Lao Động, ông Trần Việt Hòa - Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) - cho biết, việc áp dụng thêm thành phần giá công suất (đồng/kW hoặc đồng/kVA) mục tiêu là làm cho khách hàng phải luôn quan tâm đến chế độ sử dụng điện của mình để giảm hóa đơn tiền điện mà họ phải trả.
Điều đó giúp ngành điện giảm được Pmax (công suất mang tải cực đại của hệ thống điện), tăng khả năng huy động các nguồn phát nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị ngành điện của khách hàng thông qua chỉ số Tmax (thời gian sử dụng công suất cực đại).

Ông Trần Việt Hòa cho biết, việc áp dụng giá điện hai thành phần sẽ mang lại lợi ích cho cả hai bên: ngành điện - bên cung ứng điện và người tiêu dùng - các khách hàng tiêu thụ điện.

Ông lấy ví dụ khách hàng A có tổng điện năng tiêu thụ 2,7MWh, khách hàng B tổng tiêu thụ 7,5MWh, cả hai khách hàng cùng có mức giá bán bình quân 1.364 đồng/kWh và sử dụng Pmax = 2MW.

Tuy nhiên, khách hàng B có tổng thời gian sử dụng lớn hơn, hệ số phụ tải cao hơn và kết quả giá bình quân sử dụng điện của khách hàng B thấp hơn khách hàng A (giá bình quân của khách hàng B là 1.079 đồng/kWh, còn khách hàng A là 2.161 đồng/kWh. Sự khác nhau đó đến khác biệt do tính chất (hành vi) và đặc điểm sử dụng điện.

Quan trọng nhất là cần công khai, minh bạch

Ông Đào Nhật Đình - Tạp chí Năng lượng Việt Nam - cho hay, khi thị trường điện đã trưởng thành cần thực hiện hệ thống giá điện hai thành phần - tức là giá điện công suất chủ yếu bù đắp cho chi phí cố định của nhà máy; còn giá điện năng chủ yếu bù đắp chi phí biến đổi.

“Cần có các tổ máy điện than bảo vệ dự phòng - tức là nhiệt điện cung cấp dịch vụ hỗ trợ ngay cả khi không phát điện, hoặc phát điện dưới công suất tối ưu" - ông Đào Nhật Đình nói.

Theo ông, khi áp dụng cơ chế giá điện 2 thành phần, trước mắt, giá điện có thể tăng một chút với khách hàng công nghiệp và thương mại. Nhưng về lâu dài, nhờ hệ thống điện ổn định, minh bạch tạo ra cơ chế cạnh tranh giữa các nguồn điện, thúc đẩy tăng trưởng các nguồn năng lượng mới nên sẽ có tác động tích cực đến chi phí điện của người dùng cuối.

PGS.TS Trần Văn Bình, chuyên gia điện (Trường đại học Bách khoa Hà Nội) cho rằng, EVN và Bộ Công Thương cần xây dựng được biểu giá cơ bản chính xác, công khai, minh bạch để làm thí điểm, sau đó tổng kết và nhân rộng theo lộ trình.

Những vấn đề cần làm rõ đó là phương pháp áp dụng thí điểm ra sao, có phù hợp hay chưa, ai sẽ kiểm tra và giám sát được. Đó là những vấn đề cần minh bạch khi thực hiện cơ chế mới về giá điện mới này.