Tết Đoan Ngọ hay còn gọi là ngày diệt sâu bọ, thường diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 Âm lịch.
Như thường lệ, vào Tết Đoan Ngọ, cơm rượu nếp lại trở thành món ăn được nhiều người săn đón bởi có thể diệt ký sinh trùng, mầm bệnh trong cơ thể. Cơm nếp nồng trộn với men cay của rượu có tác dụng loại bỏ các loài ký sinh gây hại. Chính vì vậy, những ngày này người dân làng Phú Thượng lại tất bật nấu và ủ cơm rượu nếp.
Theo bà Nguyễn Thị Thương Huyền (58 tuổi) - người có kinh nghiệm 30 năm làm cơm rượu nếp - cho biết, năm nay do thời tiết nóng, cơm rượu nếp dễ lên men nên bà nấu muộn hơn mọi năm.
“Cơm rượu được làm từ gạo nếp ủ men và đường nên có tính ấm. Thời tiết nắng nóng như mấy hôm nay, khâu ủ men là quan trọng nhất vì không cẩn thận là rượu hỏng sạch. Thường từ lúc ủ đến khi được rượu mất 1 - 2 ngày. Nếu quá, rượu sẽ cay và không ngon”, bà Huyền nói.
Cũng theo bà Huyền, gạo được chọn làm cơm rượu nếp là nếp cái hoa vàng hoặc gạo nếp cẩm. Sau đó sẽ ngâm trong nước từ 4-6 tiếng. Với gạo cơm nếp trắng thì đồ xôi hai lần còn gạo nếp cẩm nấu thành cơm vì hạt gạo cứng hơn.
Sau đó rải mỏng tất cả ra mâm, để nguội rồi giã men, rây men và ủ trong lá sen từ 2-3 ngày là được. Thành phẩm mỗi cân gạo sẽ làm được khoảng 1,5-1,7 kg cơm rượu nếp.
Tương tự, tại hộ gia đình của bà Đặng Thị Bảy những ngày này cũng thuê thêm 4-5 người làm ngày làm đêm như vo gạo, thổi xôi,… để kịp cung ứng ra thị trường.
“Cách làm rượu nếp thì ai cũng biết, nhưng để làm được rượu nếp ngon thì không phải ai cũng làm được, nếu không sượng thì cũng nát cay. Chính vì vậy dù thuê người nhưng phần vào men những người trong nhà vẫn đảm nhiệm”, bà Bảy nói.
Cũng theo bà Bảy, năm nay gia đình bà nhận đặt khoảng vài tạ cơm rượu nếp, giá nếp cái là 50.000 – 70.000 đồng/kg, loại nếp cẩm thì đắt hơn khoảng 80.000 – 100.000 đồng/kg.
“Mức giá sẽ nhỉnh hơn các nơi khác là bởi rượu nhà tôi làm là hàng thật, thay vì trộn đường như các hàng bán đại trà. Để rượu ngọt, có người sẽ trộn đường vào. Cân lên là 1 kg rượu, nhưng thực chất phần cái chỉ được 6-7 lạng, còn lại là nước đường. Người mua cứ mua, tưởng rẻ mà hóa đắt”, bà Bảy nói.
