Với Nhà máy đường Hiệp Hòa đồ sộ được xây dựng từ thời Pháp thuộc, suốt thời gian dài Long An được xem là “thủ phủ” mía đường của miền Tây. Đến thời hội nhập, Long An có thêm “con voi” sản xuất đường - Nhà máy NIVL, vốn đầu tư Ấn Độ, càng khẳng định vị trí “thủ phủ mía đường” của mình. Thế nhưng...
Nhà máy thiếu nợ
Nhiều nông dân trồng mía huyện Bến Lức đang đứng trước sự lựa chọn khó khăn, trớ trêu: Nhận hay không nhận trả nợ tiền bán mía từ Nhà máy đường NIVL, vốn đầu tư Ấn Độ. Những năm trước, nhà máy cũng thiếu nợ gối đầu nông dân, dù chậm nhưng vẫn trả bằng tiền.
Năm nay, giá mía đã giảm, nông dân bán mía lại không được nhận tiền mà phải nhận đường với giá quy đổi 12.000 - 13.000 đồng/kg. Sau khi nhận đường, nhiều nông dân mang đường đi bán lẻ cho các tiệm tạp hóa với giá chỉ 9.000 - 10.000 đồng/kg, đã lỗ lại càng thâm lỗ.
Nhưng đó là những nông dân bị nợ ít, nhận đường chỉ một vài tấn, còn có thể đem đi bán lẻ. Còn những nông dân bị nợ tiền tỉ, phải nhận hàng trăm tấn đường, thì dù có bán rẻ, chịu lỗ vẫn không xong, vì nhà máy không thể ra hóa đơn. Nguyên nhân do nhà máy nợ thuế kéo dài, không thể khắc phục, ngành thuế phải ngừng cung cấp hóa đơn cho nhà máy, làm khổ lây tới người nông dân.
Cục Thuế tỉnh Long An vừa có văn bản yêu cầu ngừng hoạt động đối với Nhà máy đường NIVL vì nợ tiền thuế hơn 110 tỉ đồng. Mặc dù ngành thuế đã tạo điều kiện nhiều lần, nhưng doanh nghiệp vẫn không trả nên phải áp dụng biện pháp cưỡng chế theo quy định.
Nợ nông dân hàng trăm tỉ đồng, bị yêu cầu ngừng hoạt động vì nợ tiền thuế hơn 100 tỉ đồng, trong khi công nghệ sản xuất của NIVL đã lỗi thời, nghèo chuỗi giá trị đầu ra, “con voi” sản xuất đường thời kỳ đầu hội nhập của tỉnh Long An có đang vẫy vùng để tồn tại? Ông Dương Hoàng Hoanh - Phó GĐ Sở Công Thương Long An - cho biết, NIVL vừa chính thức thông báo ngừng thu mua mía niên vụ 2018.
Điêu đứng người trồng mía
Theo Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Long An - bà Đinh Thị Phương Khanh - vụ mía năm 2017-2018 toàn tỉnh có hơn 8.000ha mía, tập trung chủ yếu tại các huyện: Bến Lức (5.900ha), Thủ Thừa, Đức Hòa, Đức Huệ. Đã có trên 7.400ha thu hoạch. Tình hình sản xuất mía đang gặp khó khăn vì giá mua mía thấp, nhà máy nợ tiền nông dân, khan hiếm nhân công, chi phí vận chuyển tăng cao, lượng đường tồn kho lớn… Hiện ngoài NIVL (mua một nửa sản lượng), còn có một số doanh nghiệp ngoài tỉnh đến mua mía ở Long An.
Theo quy hoạch, đến năm 2020 tỉnh Long An sẽ có khoảng 11.000ha mía, trong đó huyện Bến Lức chiếm tới trên 70%, tức từ 7.000 - 8.000ha. Huyện Bến Lức đã thực hiện nhiều biện pháp để phát triển nghề trồng mía, nhưng với những gì đang diễn ra, diện tích mía trên địa bàn liên tục giảm, mỗi năm giảm từ 500-700ha.
Sở NNPTNT tỉnh Long An đang đề xuất tỉnh quy hoạch lại vùng nguyên liệu mía, chuyển đổi một số diện tích trồng mía sang các loại cây trồng khác: Chanh, thanh long, mãng cầu, ổi, khóm… Cuộc chuyển đổi được báo trước sẽ rất khó khăn khi mà người nông dân nơi đây đã nhiều thế hệ gắn bó với cây mía!
Chậm đổi mới, hiện đại nghề trồng mía; chậm thay đổi công nghệ sản xuất đường; không đa dạng chuỗi giá trị sản phẩm từ mía đường… đang làm cho “thủ phủ mía đường” của miền Tây nhạt nhòa trên bản đồ mía đường cả nước. “Mía đắng” từ Long An còn hơn hồi chuông cảnh báo cho ngành mía đường nhiều địa phương khác.
