Không có ý nghĩa về việc hoàn tiền
Theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (VCCA), trong thời gian gần đây liên tục xuất hiện mô hình hoạt động của các website, ứng dụng thương mại điện tử thực hiện “tiêu dùng hoàn tiền” hay “mua sắm hoàn tiền” (cashback).
Theo đó người tiêu dùng, người mua được hoàn lại một phần tiền khi họ mua sắm thông qua thẻ ngân hàng, ví điện tử, hoặc qua ứng dụng mua hàng. Đây thực chất là mô hình thương mại điện tử B2C kết nối doanh nghiệp với người tiêu dùng và việc hoàn tiền nhằm hướng đến thu hút ngày càng nhiều khách hàng sử dụng sản phẩm - dịch vụ của nhà cung cấp.
Tuy nhiên theo thông tin từ Phòng Điều tra và xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh (thuộc VCCA), quá trình theo dõi và thu thập thông tin qua các phương tiện Internet cho thấy nhiều trang thương mại điện tử, ứng dụng internet được quảng cáo theo mô hình cashback và khi tham gia, nhà cung cấp và người tiêu dùng được “vẽ” là luôn luôn có lợi với giá trị hoàn tiền/chiết khấu cho mỗi giao dịch lên tới 80% tới 100% hoặc thậm chí cao hơn dành cho cả bên bán và bên mua. Song thực tế, “việc hoàn tiền với giá trị % cao như vậy chỉ được thể hiện ở việc tích điểm trên hệ thống nội bộ, khi chuyển đổi ra tiền mặt thì chỉ theo các tỉ lệ % rất nhỏ, không đáng kể (thường chỉ khoảng từ 0,05% - 0,1%/ngày), không có ý nghĩa về việc “hoàn tiền” như đã quảng cáo” - VCCA khuyến cáo.
Hơn nữa, việc tích điểm trên hệ thống nội bộ của những website và ứng dụng này thường có liên quan tới một hoặc một số loại tiền ảo, ví điện tử (ví dụ như Gem, CBP, Silling, USDT, ETH, ONE, VNDC…). Ngoài việc giao dịch mua sắm tiêu dùng, hệ thống còn cho phép các tài khoản của người tham gia có thể đầu tư, mua bán và trao đổi các điểm số nội bộ trên hệ thống tương ứng với các loại tiền ảo tự lưu hành trên. Tuy nhiên theo VCCA, thực tế các loại tiền ảo, ví điện tử này chỉ có giá trị nội bộ trong hệ thống, không được pháp luật Việt Nam công nhận là trung gian để thanh toán. Người tham gia có những tranh chấp liên quan đến những giao dịch này đều không được pháp luật bảo vệ.
Dấu hiệu đa cấp trái phép
Ngoài những đặc điểm trên, VCCA cho hay tùy thuộc vào thứ tự tham gia và người giới thiệu (bảo trợ để đăng ký vào hệ thống) mà các tài khoản người tham gia trong hệ thống sẽ được kết nối, sắp xếp theo tầng, cấp, nhánh. Lúc này, hệ thống thường đưa ra các hình thức để huy động vốn hoặc mời gọi người tham gia nộp thêm tiền để nâng cấp tài khoản lên các mức cao hơn (như khoản Silver, Gold, Platinum, Dimond hay Global Executive Commission, Millionaire…) để được hưởng hoa hồng, quyền lợi hấp dẫn theo tỉ lệ phần % số tiền của những người tham gia tuyến dưới, nhánh dưới nộp vào để tham gia và nâng cấp tài khoản trên hệ thống.
VCCA theo đó đánh giá những mô hình hoạt động của các website, ứng dụng thương mại điện tử có những biểu hiện như trên hoặc tương tự như trên đều không rõ ràng, không minh bạch trong mô hình hoạt động, có nhiều dấu hiệu biến tướng, sử dụng mô hình kinh doanh đa cấp trái phép. Do đó để hạn chế những rủi ro tài chính và pháp lý, VCCA cảnh báo người dân không nên tham gia đầu tư và phát triển hệ thống của những website và ứng dụng thương mại điện tử có dấu hiệu nêu trên.
Cũng theo cảnh báo của VCCA, kinh doanh đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới. “Các tổ chức cá nhân trên có dấu hiệu kinh doanh theo phương thức đa cấp khi chưa được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp và có thể bị xử lý hình sự với mức phạt tới 5 tỉ đồng hoặc 5 năm tù giam theo Điều 217a Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi năm 2017” - VCCA cho hay.
